Copyright 2024 - Custom text here

Indice articoli

 

Parti prima - Parte prima
Is contus - I racconti

1 - SA VIDA MIA

Deu fia sa prima filla. Babai, pastori de pagu brebeis e cun su madau attesu de bidda, 'nci 'essiat dognia mengianu a chizzi, prima de orbesciri, po donai su cambiu a su serbidori, chi hiat billau totu sa notti. Fiat de pagu saludi, Babai, e aici debili chi tenìat bisongiu de mei po ddi portai su giaccu e sa bertula.
'Oliat unu fillu mascu a sa prima gravidanza de Mammai e... fia nascia deu, femina - ma coment' 'e mascu mi trattàt. Giai a ses annus, ddi andà avatu coment’ ‘e unu cazzeddu. Arribada a s'accorru, in su madau, portà is angionis a pasci’. Ddus conoscìa totus a unu a unu, e candu calincunu si 'ndi stesiàt, scia cali fiat.
Happu imparau a contai a sola, e 'nci passà su tempus contendi dis, cidas, mesis e annus. Aici hia imparau a regordai is dis de dognia festa. Insandus, contà cantu dis ci bolìant po Santa Maria, sa Festa Manna de bidda. Po cussa dì m'hiant promittiu sa prima pariga de crapittas.
Una dì, faendi custus contus, mi fia dormida accozzada a una perda lisa callentada de su soli, e is angionis fiant intraus in una terra de trigu. Cussa dì dd'happu a regordai finas a candu campu: su bintinoi de maju, Santu Massiminu. Babai no m'hiat attrippau, m'hiat sceti castiau, ma cun d'unu modu aici airosu chi mai prus mi fia lassada pigai de su sonnu.
Is messajus chi passànt accanta de su madau mi dimandànt: "E babbu tuu, a undi est?" E deu dd'his arrespondia: "E no ddu bieis chi est innoi, accanta mia, pausendi?" Ma no fiat beru. Ponìa sterriu su saccu nieddu cun una fascina e una perda asutta, po finta, a bortas calincunu no si fessit bofiu profittai de una picciocchedda sola.
Una borta, andendi a sa mitza no meda attesu de s'accorru, hia imbrunchinau in una rescina de moddizzi, fia arrutta e hia arrogau su brocchittu. Dissperada, fia torrada a su madau, totu agitada; e Babai, chi fiat mullendi is brebeis, mi 'nci hiat stesiau de malu modu, po no ddis attaccai su nervosu. Pustis, m'hiat mandau a 'ndi regolliri su fundu de su brocchittu segau chi, po bona sorti, fiat abarrau interu, e mi dd'hiat fattu acciungiri a is aterus testevillus, chi fiant beni postus a innantis de sa domu. In is testevillus buffànt is canis, e dognia dì depìa cambiai s'aqua.
Candu mi fiat fatta prus matuchedda, Babai hiat cumenzau a mi mandai a bidda cun sa làtta. Andà de domu in domu e bendìa su latti a misuras. Dognia misura costàt tres rialis, e finiu su giru is contus depìant torrai a marolla.
Mammai fiat una santa. No fiat mai bessia de domu, sceti su dominigu, e is ateras festas cumandadas, po andai a Miss' 'e Prima. Fiat minuda, grassitedda, bianca e naràt sempiri "sì". Babai dda portàt in su palmu de sa manu. Is fillas depìiant traballai in su saltu po si fai sa roba e pustis in domu, ca Mammai no si depìat fadiai. A mericeddu si sezzìat in s'oru 'e s' 'enna, a facci a sa ruga, po biri sa genti chi passàt; si ponìat a manus in cou, e de asutta 'e sa gunnedda 'ndi ddi bessìant is peis, nidus nidus. Si ddus castìa cun invidia: is peis mius fiant nieddus e arrungiosus, cun is carronis zaccaus.
Mi 'ndi chescìa, in s'jerru, poita is zaccaduras de is peis mi increscìant. Babai insandus mi ddus faiat lungiri cun ollu de seu callenti, de cussu chi serbìat po ddi lungiri is crapittas. Una borta chi fiat fattu, 'ndi lungìa puru is zaccaduras de is manus e de is bruzzus. Mi faiat meda profettu e mi salvàt de sa cilixia e de su bentu fridu. Ateru chi is porcherias chi bèndint oi... cussa fiat una mexina bona.
A mei, no m'hiant mandau a iscola, poita depìa fai su mascu de domu e aggiudai a Babai; ma una de is sorris mias, sa segunda, issa sì, fiat stada mandada. Fiat marria e debiledda e totu "ohi-ohi" chi no faiat ni mancu a ddi sanzinai unu didu. In domu, 'nci 'olìat puru una filla chi sciessit fai is contus cun pinna e paperi, e si comenti sa cosa parrìat importanti meda, candu Babai bendìat sa lana o su casu a su cavallanti, e issa, sorri mia, faiat is contus a pinna, dd'arregalàt calincunu soddu. Is contus, deu ddus scia fai a menti prima e mellus de issa, e una borta hia murrungiau po su dinai. Po castigu, m'hiat mandau a fai is comissionis e a portai s'aqua de sa mizza a zia Antioga. Aici - m'hiat nau - una pariga de soddus mi ddus hia pozzius guadangiai deu puru, cun is brazzus bistu chi no scia ni liggi' ni scriri.
Zia Antioga, sa sorri de Babai, fiat viuda e tenìat unu biaxi de fillus, totus mascus. Fiant ammiraus de totus, ca portant sa camisa sempiri bianca coment' 'e sa nì. Zia Antioga no stiràt mai a ferru sa biancheria. Su ferru spàcciat sa roba e dda fai groga. Issa, sa roba, dda spraxìat totu beni posta, e dd'allisàt una pariga de bortas cun is manus, candu fiat finendi de asciuttai. Pinnicàt tialla e pannixeddus a duas e a quattru pilladas, no trottus, ma aici beni assentaus chi pariant giustu giustu bessius de buttega; e ddus arregolìat e ponìat in su logu insoru, in su cumou, cun sa mela tidongia, ca dònat fragu bellu a sa roba.
Mi 'olìat beni, zia Antioga; e mi bantàt puru, ca pappà su pani mannu - comenti Babai m'hiat abituau a fai - poita sceti is hominis mannus chi traballant depint pappai su pani biancu. Candu torrà de sa funtana, cun sa mariga de s'aqua frisca po is fillus, mi naràt: "Immoi munda s' 'omu, e aici ti ses menescia sa fitta de su pani... Ajaju, candu pappàt sen’ ‘e hai fattu su traballu suu, naràt: - Maladittu mi siat su pani chi happu pappau!... - Si puru no fiat pozziu andai a su saltu, po culpa de su temporali. Mira, filla mia, ch' in sa vida toccat sempiri a traballai e toccat ascurtai is beccius, chi 'ndi scint prus de nosu." E deu mundà sa domu, po mi guadangiai sa fitta de su pani.
Zia Antioga de mei 'ndi chistionàt beni e mi nomenàt sempiri, ca deu traballà sen' 'e imboddicus. S'accostanti chi tenìat de aggiudu po fai su pani, si 'ndi faiat beffas de mei. Candu dda lassàt sola, imboddicàt sa pasta in su pannixeddu, si sezzìat e mi naràt: "E guai a tui chi si ddu naras!" Deu abarrà citida, si puru mi faessit feli, e mi hiat a essiri praxu chi zia Antioga si 'ndi fessit accattada. Una notti chi fia pensendinci, fiat intrada zia Antioga, e dd'hiat agattada dormìa, cun sa conca accozzada a sa mesa de su pani. Zia Antioga si fiat arrennegada cun mei puru, ca no dd'hia avvisada e m'hiat nau chi no si fidàt prus de mei. Custu mi fiat disprasciu meda.
Mammai hiat tentu ateras tres fillas feminas pustis de mei, tot' 'e is tres delicadas, fiant totu "no mi toccheis ca mi cagu". E insaras, faia totu deu, e issas m'aggiudànt in is traballus liggerus. No happu mai cumprendiu poita Babai tenessit tantu respettu po Mammai. Dda portàt in su palmu de sa manu, coment' 'e una santa appizzus de su cumou, timendi de dda spacciai. Mentras deu mi boccìa de traballu. Andà cun su saccu de su trigu a ddu molli’, a duas oras de caminu; andà a s'arriu a sciaquai sa roba... Doxi annus tenìa, sa prima 'orta chi happu cumenzau a sciaquai sa roba. Totu una dì, ci 'olìat po sciaquai, poniri sa roba a buddiri in su craddaxu de sa lissia, dda torrai a sciaquai, e a urtimu a dda spraxi.
A su merì, pustis de hai fattu totu, mi sezzia in sa muredda de s' 'omu a fai arranda cun is cumpangias de bixinau, e deu fia sa prus lesta. Si Babai fiat bessiu a Plazza de Cresia, candu approvìat is amigas mias ddu biant de attesu e narànt: "Babbu tuu est torrendi" e si fuìant a domu insoru. Deu puru, insaras, intrà, serrà s'enna e ponìa a fai sa cena.
Is dis chi fia libera de is fainas mannas de domu, andà a serbiri in domu de duas zias, a sciaquai s'arroba e a fai su pani. Cumenzaiaus a fai su pani a is tres de merì e finiaus a is setti de mengianu. S'arrogu de pasta chi ciuergìa deu, fiat sempiri prus biancu de su chi ciuergìant is ateras - e no est chi s'arrogu miu s'attachessit a sa mesa, si puru po ddu arribà 'nci depìa arziai asuba de una cascitta de saboni, ca fia bascitedda. Una de is zias mias mi faiat sciaquai is manus prima de cumenzai - sceti aqua, però, sen' 'e saboni, po no lassai sabori malu a su pani. "Mellus sapori de fumu chi de saboni", naràt.
E aici, cun is pagas chi guadangià in su logu e in s'ateru, a dox’ annus mi podìa comporai cussu pagu de bestimentu chi mi serbìat; e in prus, arreguà dinai po su furnimentu de isposa. No spendìa mancu po una spilla, chi no fessit po unu bisongiu mannu. Finzas su dinai chi mi regalànt po sa festa de Santa Maria, dd'arreguà de un'annu a s'ateru.
Su dominigu andà a Cresia, comenti depit fai dognia cristianu. Ma no mi fui bofida mai iscriri a cali chi fessit associazioni. A dda nai clara, is Fillas de Maria, po chi essint portau su froccu asulu, fiant is prus bagassas… Finzas in sa processioni, in logu de si poniri avatu de su Santu - rispettu bellu ddi portànt! - si ponìant a innantis, in fila a una a una, po si fai biri mellus, pibirudas! Deu, in sa processioni, mi ponìa cun is feminas mannas, a urtimas, e no mi bidìat nisciunu in mesu 'e totu sa genti. E candu andànt a cunfessai, cussas!... Deu gei no ddu sciu ita totu hiant a teniri de contai a su poberu predi, tres oras ficchias in su cunfessionali. Seberànt sempiri su predi prus giovunu, ca narànt chi portàt origa fini e nasu bonu, mentras su predi becciu fiat unu pagheddu surdu e toccàt a zerriai e s'intendìat de attesu. Ma su becciu fiat bellu arrubiu e biazzu, mentras su giovunu fiat grogu che cera. Sfidu deu! cun su fragu de allu de cussas, appena arziadas! e faiant perdiri tempus a calincuna mamma de familia, chi tenìat pressi, e stancada chi si fessit de abettai, finìat po si 'ndi torrai a domu sceti cun sa missa.

E arrìbat sa Gherra de su quindixi-dexiottu. Medas fiant partius e pagus fiant torraus. Totus is piccioccas de s'edadi mia, arricìant litteras de su fronti e 'ndi scrìant. Mi pigànt in giru, narendimì: "Chi ‘olis chi ti scriat a tui, pastora, aici pitichedda: marranu chi no tenis nimancu cattodix’ annus!"
Deu 'ndi tenìa dexiottu, e fia prus giudiziosa de issas. Calincuna, intra una littera e s'atera de su sposu, hiat arriciu puru calincunu ateru regalu; e sa genti naràt chi no fiat nemancu fillu de sordau mortu in Gherra, ma de calincunu imboscau - tanti gei si scit chi is mortus no podint scoviai.
Zia Chedenia mi du naràt sempiri: "Tui lassaddas cantai cussas pibirudas sene sentidu: abarra innui ti dexit abarrai: sa scova si pigat in su furrungoni, no s'agatat in mesu de sa domu."
Zia Chedenia fiat sorresta de Mammai e fiat bona che unu arrogu de pani; a su contrariu, su pobiddu fiat un'homini aresti e de pagus fueddus; po pappai si sezzìat in sa mesa de s'apposentu bonu, a solu, e pappàt in d’unu prattu zivili. Zia Chedenia, in veci, pappàt cun is fillus, cun su serbidori e cun mei, candu ‘nci fia, in coxina, direttamenti de sa pingiada, accant’ ‘e sa forredda. A su pobiddu coxinàt pezza e mugheddu arrustiu; nosu pappaiaus simbula fritta, e calincuna borta, e fiat festa manna, fregula incasada. Mi 'olìat beni, a mei, mi apprezìat. Naràt chi fia "procu de poburu", chi pappà de totu sen’ ‘e murrungiai. M'hiat imparau cosas medas, a filai e a tessiri. Mammai, santa finzas a cantu si 'olit, no sciat fai nudda. Totu su chi sciu, dd'happu imparau de zia Chedenia. Finzas is Brebus, chi si narant candu si preparat su fermentu po fai su pani. Toccat a ddus arresai, is Brebus, faendi is gruxis a scurìu, sen’ ‘e chi nemus pozzat intendiri. M'hiat contau de una serbidora chi issa hiat tentu, chi is Brebus no ddus arresada beni, poita no ci creìat, e insandus ddi benìat s'Ennenigu chi dda strobàt e ddi scudìat in facci su pannixeddu, dognia borta chi si ponìat a fai su pani. "Tòccat a 'nci crei a is Animas bonas", mi naràt cunsillendimì, "poita a nosu s'aggiudant e si castiant in dognia faina chi faeus."
A domu de zia Chedenia, ddui benìat zia Grazia, chi scìat medas Brebus: cussus de su malifattu e cussus de s'ogu liau. Una borta chi zia Grazia fiat malàdia meda, e dd'hiant sterria in sa stoja accanta de su fogu, in d’unu momentu chi fiat sola, m'hiat zerriau e m'hiat fattu imparai is Brebus contras a s'ogu liau. Tìmìat de si morri, innantis de ddus hai lassaus a una giovuna chi essit stimau.
No ddu credìat nisciunu chi deu scìa is Brebus, poita fia troppu giovunedda; ma candu ddus hia naus po una amiga mia, malàdia de un homini chi dd'hiat fattu ogu malu, e fiat sanada, insaras gei 'nci hiant crediu, sì! Mi ddus dimandànt sempiri, po calincunu porcu e po pillonedda de razza, chi si maladiànt de s'ogu liau; e deu ddis narà is Brebus, faendi s'Aqua de patena. Mai hia dimandau dinai, poita zia Grazia m'hiat cumandau de fai aici.
Finida sa Gherra, hiant torrau a oberriri is ballus de Carnovali. Mi prascìa meda, andai a ballai. Ddui andà accumpangiada de fradili miu - fradi miu, mascu solu in mesu de ses feminas, fiat troppu piticu po podiri castiai is sorris -. Babai naràt chi no bisongiàt regalai tempus a su divertimentu; insaras, candu torrà de is ballus, in veci de mi corcai, pigà sa marra e andà a su saltu a mi fai sa giorronada. Fia giai manna e mi serbìat sa roba po mi cojai. Dinai sen' 'e traballu no mi 'ndi donàt nemus; e, in prus, is pagas fiant bascias e is cosas fiant caras.
Babai si naràt: "Toccat a 'osateras a traballai su nostu, in domu e in su saltu; toccat a tirai su carru totus in pari. Deu dinai no si 'ndi donu, si donu a pappai sa dì chi 'nci seis. Fattu chi heis su nostu, andai puru a traballai cun chini boleis, aici podeis guadangiai e arregolliri. Seis medas e po no fai fillas e fillastas, no donu tres rialis a nisciuna. Guadangiaisiddu 'osateras su furnimentu... e no faeimì fai figura mala cun chini s'hat a pigai a isposa".
E aici, hia cumenzau a mi cumporai unu pagheddu de arroba de 'omu. Po risparmiai, cosìa deu 'e totu is orus, candu agatà un'arrogu de tempus po ddu fai. Deu no scìa ricamai beni. Una de is sorris mias fiat brava meda a cosiri, e po mi fai ricamai unu lenzoru bonu, dd'hia depiu donai sa tela po si 'ndi fai unu paris. Po mi bestiri gei spendìa pagu 'e nudda: sa blusa e sa gunnedda de su dominigu ddas tenìa ott'annus; is crapittas mi ddas hia cumporadas prima de sa Gherra e fiant ancora noas: ddas ponìa sceti po andai a Cresia.
Babai no ddu andàt mai a Cresia, si puru fessit devotu meda. No cumenzàt mai unu traballu senza de si fai sa gruxi. Dognia mengianu, candu ponìat su callu in su latti po fai su casu, ddi faiat sa gruxi asuba, e aici asuba de su pani a innantis de ddu inghizzai. Si inquietàt meda si calincunu affittàt su pani pighendiddu a su revesciu; e nosu fillas, si puru fessis mannas, no s'attreviaus mai de ddu fai, po timorìa de sballiai. Is civraxas, o ladas o follitas o costeddas chi siant, àndant pappadas in sa dì chi si faint, e Babai no bolìat mai chi si seghessint a gorteddu, poita - naràt issu - aici dolant is palas de chini ddas hiat spongiadas. Ddi fia reconoscenti po cussus fueddus, poita su pani ddu faia casi sempiri deu.
"Chini no si cuntentat de su pagu suu, ddi benit a disgiu s'allenu", naràt sempiri po m'imparai a resparmiai in dognia cosa. "Chi 'nc' est sa pampa de sa forredda, studa sa candela...” “Su fogu, coberriddu cun su cinixu callenti, aici sa braxi abbarrat finzas a cras." E ge' m'est serbiu, su hai imparau a risparmiai, a no allonghiai mai is peis prus de cantu no siat longu su lenzoru. Insaras no fiat coment' 'e oi: mi fait feli, candu biu genti chi no portat mudandas asutt' 'e cu' scavuendinci su dinai in petiterias. "Mai depit mancai su chi abbisongiat; ma no abbisongiat su chi est in prus", naràt Babai; e deu mi seu sempiri cunformada.

Sa messadura, sa treuladura e s'incungia fiant is tempus prus fadigosus de totu s'annu, ma puru is prus bellus, po chi bolìat guadangiai e arreguai. Giai a Beranu, mi circà unu meri messaju po fai s'ispigadora. Po podiri andai a boddiri spiga, toccàt innantis andai a tirai fà e aggiudai a dda treulai, a dda carrigai e scarrigai e a dd'arregolliri in su sobariu.
Pustis de sa fà, cumenzàt sa messadura de su trigu, e nosu spigadoras depiaus essiri prontas avatu de is messadoris, po 'nd' arregolliri is spigas no messadas o arrutas a terra. Abarriaus in su saltu po totu su tempus de sa messadura, ca is terras fiant attesu de bidda e is mellus oras po ispigai fiant a mengianu chizzi, a s'orbexida, e a mericeddu, a scurigadroxu, candu sa stua no fiat arrida e no feriat cambas e brazzus. Depiaus serbiri is messadoris; candu tenìant sidi, toccat a ddis apporriri s'aqua de is brocchittus, accanta o attesu chi fessint. Candu hiant finiu de messai una terra, dda depiaus lassai nosu puru, siat chi essis finiu o no de dda spigai, po essiri sempiri accanta e prontas a ddus aggiudai in su bisongiu.
Portaiaus unu saccu accappiau a chinzu, po 'nci poniri is ispigas sen' 'e cambu - cussas a cambu si faiant a manigas. Deu fia sempiri prus lesta de is ateras; in is annadas bonas, arrennexia a regolliri finzas a quindixi mois. Sceti un annu mi fia agattada trubada, po hai fattu soccida cun ateras duas. Candu mi fia accattada chi si tirànt agou (tanti depiaus pustis dividiri totu in partis egalis) mi fia rennegada meda. Oramai s'accordiu fiat fattu; e po s'annu is cosas fiant andadas aici. Ma de cussa borta hia fattu sempiri po contu miu: mai a si fidai de fai comunella.
Arregollìa sempiri a su mancu duus mois prus de is ateras; e fiant fangiosas e narànt chi deu fia de pungiu siddiu. Candu is ateras ispigadoras pausànt, deu a pagu a pagu, citia citia, mi 'ndi stesià po andai a ispigai in calincuna terra lassada sen' 'e finì, inveci de m'abarrai bagassendi cun is messadoris... Mancai propriu cun is messadoris no si ponìant, ma cun is meris sì, po aumentai su guadangiu e su fornimentu. ‘Nci fiat ziu Remundicu chi pustis de s'incungia si ddas portàt puru a mari, is ispigadoras, ispecialmenti candu tenìat sa mulleri pringia, e cabàt in s'or' 'e mari a fai su bagnu impari cun duas de cussas bagassas.
Finiu de messai, si faiat una cena de maccarronis; s'in cras is messadoris torrànt a bidda insoru o puru torrànt a cumenzai cun d’un ateru meri.
Pustis, benìat sa treuladura. Su chi hia spigau, mi ddu treulà po contu miu: s'affittu de is bois o de su cuaddu ddu pagà in traballu. Appenas treulau, toccat a bentulai. Ma su bentu no sempiri ‘nci fiat. Calincuna borta s'aspettat dis e dis. Medas ispigadoras s'abarrànt sterrias in s'umbra; mentras deu agatà sempiri calincuna atera spiga de arregolliri, candu 'ndi hia fattu una bella maniga, dda portà a domu e da pistà cun su mallu.
Candu su trigu fiat totu pulliu e ammuntonau, si prenìant is saccus. Insaras cumenzànt is brullas; is messadoris spingìant is feminas asuba de su muntoni de su trigu e si 'ndi faiant beffas - ma a mei cussas brullas no mi prascìant. Is hominis carrigànt is saccus asuba de is carrus e ddus portànt a bidda. Nosu ispigadoras andaiaus avatu, cantendi, o puru si portàt su meri in carrozzinu.
In domu de su meri, sa meri hiat fattu sa cena de maccarronis e dd'approntàt in su mentris chi nosu fiaus scarrighendi su lori. Candu is saccus fiant meda prenus, si 'ndi sbuidànt a intru de is crobis; si ddas poniaus asuba de sa conca e curriaus finzas a su sobariu. Candu is saccus fiant liggeris ddus portànt a susu is hominis. Innì puru, in su sobariu, faiant brullas: acciappànt una spigadrixi, dda spingìant in su muntoni e da coberrìant de trigu. Sa meri murrungiàt ca ddi spanìant totu su muntoni finzas asutta de su lettu, e fattu fattu currìat a castiai candu su merixeddu arzìat pustis de una spigadora e no 'ndi cabànt prus.

Tenìa bintiduus annus, s’ 'orta chi fia andada a spigai cun d’unu messaju riccu, e po sa prima borta no mi fiat parenti; finzas a insaras, Babai, cun d’una scusa o cun s'atera, m'hiat mandau sempiri cun zius.
Su merixeddu fiat prus piticu de mei de unu annu, ma parrìat prus becciu. No renescìat a pronunciai sa essi, ca chistionàt a lingua durci. Ddi staìat beni, però, custu defettu, ddu faiat prus simpaticu. Fiat sempiri allirgu coment' 'e unu cardalinu, beffianu e carignosu cun mei. Po totu s'istadi hia tentu modu de mi 'ndi accattai de comenti mi castìat e mi chistionàt; e deu 'ndi fia meda cuntenta. Po sa prima borta in vida mia, hia traballau prexada a totu dì e brullà deu puru in pari cun is ateras. Fia diventada un'atera. Unu tempus aici no dd'happu tentu mai prus...
Is cumpangias mias fiant gelosas, biendi chi praxìa a su merixeddu e chi mi fastigìat. Mi faiant beffas, narendi chi deu fia prus mascu chi femina, chi mi fia ponendi in conca machioris e chi issu fiat pighendimì in giru.
Sa bosci fiat arribada luegu a origas de Babai. Mi hiat zerriau e nau: "Cussu piccioccu no andat beni po sa familia nostra. Issus sunt messajus e nosu pastoris. Tui has a essiri una bona pobidda po unu pastori, no po unu messaju. In prus, issu est prus piticu de tui de unu annu e est meda puddeccu. Bogadindeddu de conca."
Custus fueddus no si podiànt mancu sanziai e po mei fiat torrada sa tristura.

A forza de sacrifizius, su tallu de is brebeis si fiat ammanniau e aici puru is terras po pasciri e is terrixeddas po su trigu de domu. S'unicu fillu mascu - su caganius - fiat faendisì mannu e po Babai issu fiat totu sa sienda sua. Fiat tot'issu, accudiu che Santu in Cresia. Totu ddi fiat dèpiu; e cali chi fessit cosa dimandada, toccàt a 'ndi cabai sa conca e a dda fai. E mancu mali chi fiat pagu ariosu e de coru bonu.
Nosu fillas, no contaiaus nudda. Nosu si depiaus cojai e basta. Deu fia sa prus manna e is sorris mi poniant pressi, ca toccàt a mei po prima a mi cojai, comenti bolìat sa costumanza. Babai naràt: "Si no ti cojas tui, candu s'hant a cojai sorris tuas? S'hant a pensai chi pretendeis troppu, si no cumenzas tui. Ti depis decidiri, sen' 'e frungiri su bruncu". Deu, gana de agatai sposu e de mi poniri a fastigiai, no est chi 'ndi 'essi tentu meda... Gei mi happ' essiri bofida cojai, tempus prima, cun chi ‘olìa deu...

Accanta de su madau nostu, ci fiat unu mori chi arribàt finzas a sa domu de saltu de unu massaju, chi narànt fessit arricu meda. Passàt, issu, ariosu, sezziu a cuaddu, e parrìat su meri de totu su chi biat a giru. Saludàt superbu, sen' 'e sanziai conca, a schina cirdina. Sorris mias conoscìant duus fillus suus. Unu de custus fiat appena torrau de sa Gherra - unu tipu de malagrazia, cun su berrettu cravau in fronti, 'ndi ddi bessiat a pena unu zunchiu, saludendi. Unu mengianu chi dd'hiant bistu passendi a cuaddu in su mori, sorris mias m'hiant zerriau. Fia curta e dd'hia bistu passendi; e a su saludu suu mi 'nci fiat scappau s'arrisu de cantu fiat comicu.
Sa dì e totu, a merì, in domu, pustis cenau, in su mentras chi fia faendi su strexu in s’ortu, Babai m'hiat zerriau in coxina. ‘Nci fiant bisìtas. A facci de Babai 'nci fiat sezziu un’homini chi no conoscia, e mi 'ndi fia spantada. Tot'in d'unu, Babai mi narat: "Chi est de 'osateras chi s'est posta a arriri, custu mengianu, candu est passau su fillu de Maccioni?". 'Nci hia cabau sa conca a terra, aspettendimì una bella sciaquada de conca. Hia respustu: "Seu stada deu. No ci dd'happu fatta a mi trattenniri... faiat troppu arriri". "Tuppadì sa bucca", m'hiat ammonestau a izzerrius Babai. "Tui, propriu tui has a essiri sa mulleri de su fillu de Maccioni! Hat nau chi bolit pigai a isposa cussa chi hat arrisiu. De su restu, andat beni aici: Tui ses sa prus manna e depis cumenzai tui; e infinis est unu bonu partidu. Depis essiri onorada, ca su fillu de Maccioni hat sceberau a tui, filla de pastori". E sen' 'e m'hai lassau nai mesu fueddu, Babai si fiat girau a su strangiu narendiddi: "Bai puru e nara a Maccioni chi filla mia, sa manna, est cuntenta e onorada de beniri a essiri sposa de su fillu Gesuinu; e naraddi puru chi poit beniri candu bolit, po fai is cosas comenti si depint".
Bessiu chi 'nci fiat su pavoninfu, deu mi fia permittia de nai: "Ma Babai, no ddi parrit chi heus pozziu chistionai de sa cosa, prima de ddi donai risposta?". Chi mi fessit oberta sa terra asutt' 'e peis e 'nci fessi sperrumada! M'hiat ghettau unu zerriu chi m'hiat fattu tremiri paris. Hiat nau: "Filla senza de sentidu! Depis nai grazias a dognia ora de sa dì po sa bona sorti chi has tentu. No ddu scis tui, comenti istant beni is Maccionis? Su babbu girat sempiri a cuaddu coment' 'e unu Marchesu - pensamentus no 'ndi tenit de seguru. Su fillu chi t'ha dimandau est prus mannu de tui de quattr'annus e andat mellus de cussu nebodazzu piccioccheddu chi ti fiast posta in conca. Custu est unu piccioccu seriu e i est faendisì una bella domu. Prus a prestu, castia de traballai e arregolliri, po no mi fai fai brutta figura cun sa roba de su furnimentu".
E aici mi fia agatada fastigendi cun d’unu sposu chi no conoscìa, chi no 'olìa, chi no mi prascìat. Ma depìa fai facci bella a brulla mala. A pagu a pagu, mi fia abituada a ddu biri a su merì e a ddu 'ntendi chistionendi cun Babai - duus o tre fueddus in totu. Tenìat su fiziu de fumai e 'ndi allùiat una pustis de s'atera. Babai dd'hiat ammonestau e dd'hiat cumandau de dda fini' de fumai in domu nosta, ca nosu no fiaus genti sperdiziada. Issu hiat postu menti e fumàt prus pagu meda. Calincuna borta s'agatàt cenendi e pappàt cun nosu. A is primas, naràt chi hiat giai cenau e no 'ndi 'olìat; ma pustis, s'accostàt a sa mesa e pappàt famiu. Fiat stau in su fronti, in Gherra, ma no 'ndi chistionàt mai. Currìat boxi, in bidda, chi fessit de ideas socialistas. A is ogus de Babai, custu fiat unu defettu mannu, in mesu de totus is meritus chi ddi biat, ma no ddi donàt pesu, ca fiat fillu de Maccioni. E puru, dd'hiat ammonestau severu de no si permitti mai de chistionai de politiga in domu nosta, ca fiaus genti onesta.

Fia dissperada de comenti sa roba fiat aumentada de prezziu. Hia arreguau arriali appizzus de arriali, prima de sa Gherra. Immoi cussu dinai no balìat prus nudda: giorronnadas e giorronnadas de traballu, no mi comprànt mancu una tassa. Babai no hiat cambiau pensamentu, in sa chistioni de m'aggiudai: toccàt a m'arrangiai a sola. 'Olìa sighiri andai a giorronnada in su saltu, ma su piccioccu miu e Babai puru si fiant scandalisaus: "Ma candu mai, sa sposa de su fillu de Maccioni andai a fai sa serbidora?" Casu mai podìa donai una manu de aggiudu in domu de su sposu. E aici, candu tenìa tempus, andà a domu de sorga mia e mi prestà in centu modus. In dognia modu, sene guadangiai unu soddu.
Sorga mia tenìat fama de essiri una femina de coru bonu. Luegu mi ‘ndi fia acatada chi cussa nomea no fiat meritada. Fiat una femina furca, de cussas chi scint portai su Santu a Cresia. Fiat pitichedda e niedda. Si 'ndi pesàt chizzi, a s'orbescida, 'ndi scidàt su serbidori e ddu mandàt a 'ndi portai su cuaddu, chi sa notti pascìat in su cungiau foras de bidda, po chi fessit prontu seddau candu si 'ndi arzìat su pobiddu. Pustis, si ponìat a fai sa farra o ateras fainas, asi' asiu. Cali si siat cosa chi essit suççediu, no 'ndi ddi sanzìat pilu.
Sa chi cumandàt diaderu, in cuss' 'omu, fiat sa filla manna, bagadia, febosa, baffuda e cacabedda. Tempus avatu, a quaranta e prus annus, si fiat cojada, e fiat puru renescia a fai fillu, e totus si fiant dimandaus comenti essit pozziu fai su pobiddu.
Toccàt a curriri a s'ortu po 'ndi tirai s'erba, a portai marigas de aqua de funtana, a isciaquai totu sa roba, a fai sa lissia, a fai e a coiri su pani. Disponiàt issa de totu, sa bagadia baffuda, risparmiendi is forzas suas su prus chi podìat. Mi naràt: "Tui ses lesta meda e brava puru: accudis propriu a totu. Candu has finiu su chi ses faendi, fai cussu ateru!". E deu obbedia, si puru de mala gana, ca doveri miu fiat de essiri obbedienti e respettosa.
In cussu tempus hia conotu una connada, sa pobidda de su fradi mannu de su sposu miu. Una femina manna e grassa chi arriat a scracalius, sempiri imbaschia. Ateru no faiat chi sulai, sterria in coxina asuba de una stoja - su logu fiat totu ghettau a pari, pingiadas, platus, cuglieras e furchittas bruttas, cinixu, arrogalla de linna mesu bruxada e bruttori in s'ammattonau e musca, musca zumiendi in dognia logu, intrendi de s'enna de s'ortu, in pari cun su pudexori de su porcu, chi zunchìat a innantis de sa gecchixedda. Sa genti chi benìat a dda circai, femina o mascu chi fessit, fiat fatta intrai finzas a coxina, a innantis de sa stoja a undi issa fiat sterria, sen' 'e pudori, bistida o spollada chi fessit. Candu, a merì, su pobiddu torràt de su saltu, fadigau de traballu e ddi circàt sa cena, issa naràt: "Sa cena est in sa forredda, pappa tui ca deu no tengiu famini".
Unu merì ci fiat deu puru e hia assistiu a su fattu. Po arrespettu, hia arrefudau sa cena. Ma issu m'hiat nau: "Pappa tui, ca saccu sbuidu no abarrat strantaxu. Lassadda nai, a cussa: in totu sa dì s'est sazzada, po cussu immoi no tenit famini". Comenti hia scipiu tempus pustis, issu po podiri sciri totu su chi si pappada sa pobidda a de dì, prima de 'nci bessiri a su saltu contàt su pani e mesuràt is sogas de sartizzu.
S'unicu guadangiu chi hia fattu in cuss'annu fiat stau su trigu spigau a istentu in is pagus momentus de reposu chi m'abarrànt, traballendi in domu mia e in domu de sorga.
Luegu, mi fia acatada chi su sposu miu e sa familia sua no andànt tanti de accordiu. Una dì, sorga mia, m'hiat nau: "A tui sì chi ti boleus beni, ca ses brava e traballanti; ma a Gesuinu no, ca issu est mandroni e de pagu sabiori". Comenti podìant boliri beni a mei, chi fia una allena, una de foras, si no bolìant beni a issu, unu de sa razza insoru? De insaras, de candu sorga m'hiat nau cussus fueddus, no mi fia fidada prus, ni de issa, ni de is carignus suus, e no dda hia prus cretia. Issa e sa filla - sa bagadia baffuda, cussa chi pustis hiat pigau a isposu unu becciu - no ddas podìa prus suffriri.
Deu no creu meda a su chi mi faint biri. Deu no mi fidu mai de is bellus fueddus. No mi plaxit sa genti chi fait su bellu bellu ananti. E ni mancu is dottoris litteraus m'incantant. "Chi prus scit nudda scit!" Bella fatiga ddis est costau, a issus, su imparai! Scidaus a mengianu a caffelatti e portaus a iscola in su palmu de sa manu e sezzius in su bancu cun is cuscinus asutta 'e su culu. Si fessi pozzia andai deu puru a iscola, coment' 'e issus, si puru scurza e istracciulada, 'ndi hia a isciri coment' 'e issus, anzis de prus, ca deu tengiu una memoria tali chi m'arregordu dognia cosa. Ma issus, is sennoris, marranu chi no dd'hiant sciri fai totu su chi fazzu deu in una giorronnada de traballu!
Pustis de sa regorta, si fiat fatta sa coja. Is dis a innantis, no ddas auguru ni mancu a su peus nemigu. Fiat cosa de 'ndi bessiri maca, su pensamentu de renesciri a fai bastai su pagu dinai chi tenia, po comporai su chi mi bisongiàt. No podìa lassai senz’ ‘e comporai calincuna de is cosas chi no si 'ndi podìat fai de mancu, e mancai mi hat a essiri toccau a andai a dda pediri a sorga, chi bivìat accanta. Gei s' 'ndi hiat a essiri arrisia, a is palas mias, sa bagadia baffuda, si mi fessi dèpia ingenugai a issa, po ddi pediri calincuna cosa!
Sa domu fiat finia e totus 'ndi chistionànt. Sa genti maligna naràt: "Parrit unu cunventu! Gei 'nd' hat abarrai calincuna sbuida, de cambara". Chi fessit una domu manna gei fiat beru, ma no est chi is cambaras fessint medas. Su mali fiat chi deu no tenia dinai bastanti po ddas preni de roba.
Fia arribada finas a innui hia pozziu. Prangìa, biendi is pagus carrus cun sa roba mia, andendi a domu de su sposu, chi hiat a essiri stada, de innì a innantis, s' 'omu mia.
Is primas dis no mi 'nci podia biri. No dda intendia mia, cussa domu... una cosa aici dd'hia provada s' 'orta chi mi fia fatta una gunnedda de noi telus, a s'usanzia de cussus tempus: dognia borta chi dda ponia, mi dda intendia troppu manna e grai, e a urtimu mi fia pentida: cun cussa tela 'ndi happ' essiri pozziu fai duas, de gunneddas. E de fattu, tempus pustis, dd' hia sciusciada e 'nd' hia bogau duas, chi sunt durendimì e seu portendiddas ancora.
Una dì chi pobiddu miu fiat in su saltu, fiat bèniu a ddu circai su maistu de linna. Dd'hia nau: "E ita bolit de pobiddu miu?" E issu hiat respostu: "Lessit stai, candu ddu biu gei si ddu nau deu". Torrau chi fiat pobiddu miu, dd'hia nau: "Est beniu su maistu de linna a ti circai. Ita 'olit de tui?". E issu, unu pagu irau: "E cali bisongiu tenìat de beniri a mi circai a domu? Gei ddu sciat chi gei 'nci happ' essiri andau, a ddi fai su biaxi de linnamini, cun su carru, a Sanbistu. Si torrat, naraddi ca su regordu no d'happu ancora perdiu e deu su chi promittu, fazzu". E totu fiat finiu aici, e a cussa storia no 'nc' hia pensau prus.
Finas a candu, unu scantus dis a pustis, no fiat beniu su ferreri. Dd'hia bistu intrau a plazza, castiendisì a giru, comenti chi fessit circhendi calincuna cosa. Dd'hia prevèniu narendiddi: "No est chi siat circhendi pobiddu miu po si fai fai unu biaxi a Sanbistu?" Hiat nau issu: "Ma ita mai est nendimì? Biaxis a mei no mi 'ndi serbint. Fia sceti castiendi chi ci fiat su meri, ca ddi depu regordai un'incarrigu".
A su merì, dd' hia contau a pobiddu miu. Fiaus pappendi unu prattu de gentilla e su bucconi ddi fiat andau a traversu. A facci in terra, hiat murrungiau: "Gei andu deu a ddu chistionai. No ti 'ndi pighis pensamentu, tui". E pustis hiat nau: "Castia chi custu mericeddu happu cumbidau amigus a domu e ti 'ollu prexada".
E fiant benius is amigus, e hiant fattu unu burdellu mannu, e si fiant pappaus is provistas e buffau su binu. Mi fia mostada prexada, a innantis de insoru; ma candu si 'ndi fiant andaus, hia nau a pobiddu miu: "Castia chi custa siat sa prima e s'urtima 'orta chi mi portas a domu custus banduleris. Si tui fiast fiziau aici, cun mei no sigast. Sa roba mia, mi dd'happu fatta cun sudori de sanguni e no bollu chi mi dda sperdas tui, cun i fizius tuus".
De cuss'orta, amigus no 'ndi fiant benius prus. Ma fiant benius: a innantis su maist' 'e muru, pustis su meri de sa fabrica de is arregiolas e de sa carcina - e no m'hiant bofiu nai ita bolìant. E po issus puru, pobiddu miu hiat nau chi depiat fai biaxis cun su carru. Deu 'ndi fia prena finzas a ogus e no 'ndi podìa cabai ateru, de cussa storia; e indimoniada e fatta dd'hia pigau a izzerrius: "Tui ses trobeddendimì!… Ita sunt totu custas trassas?… E su dinai de is biaxis chi ses faendi cun su carru po totu custa genti, aundi ses ponendiddu? Innoi no c'est unu soddu. Traballas, traballas e dinai a domu no 'ndi portas. Bollu sciri comenti staint is cosas". Sen’ ‘e mi castiai in facci hiat respundiu: "Gei ddu scis... is cosas sunt caras e m'est atturau calincunu depideddu de pagai… seu scontendiddu cun cussus biaxis". "Ma poita no mi dd’ has nau? In logu de hai tentu pressi de ti cojai, ti hast essiri pagau is depidus e mi hast essiri lassau traballai, aici hia pozziu comporai unu pagu de arroba in prus - roba pagada, però!". "Babai no bolìat chi faessi figura mala", si fiat iscusau issu. "E insaras", dd'hia nau deu, "bai de babbu tuu e faidì pagai is depidus!".
E no est chi fessi sperdiziada. Hia cumenzau a spramiai de sa prima dì, pustis cojada. A bortas andà a domu de Mammai a pappai e no spendìa nudda po mei. Calincunu ou chi faiant is puddas - regaladas po sa coja - ddus bendìa, e cun cussu dinai comporà is sigarettas a pobiddu miu. Ma no fiant "depideddus", no fiant "contixeddus" de acabai luegu, is depidus e is contus de pagai.
Una dì, fiat beniu su messaju chi bivìat accant' 'e nosu e m'hiat obertu is ogus. "E comenti, no ddu sciast? Su depidu de pobiddu tuu est mannu. Pagus cosas pagadas, 'nci sunt, in custa domu."
E po cinc' annus, cinc' annus longus e mannus, prangendi lagrimas de sanguni, happu derremau sa vida traballendi coment' 'e una bestia, po pagai totus is depidus, finzas a s'urtimu arriali. Mi 'nd' arzià orbexendi, imboddicà in sa manta su pippiu chi po disgrazia mi fiat nasciu e 'nci ddu zappulà de Mammai - 'nci pensànt sorris mias, is piticas, a ddu bestiri e a ddi donai a pappai - e currìa a su saltu, a marrai o a seminai o a treulai, in su mentris chi pobiddu miu andàt a carrigai materiali de sa mena po sa funderia. Finzas a messai fia andada, deu, po no pagai unu messadori. Funt istaus annus de traballu, de famini e de feli. E aici happu imparau a biviri.

Immoi seu beccia. Su pagu chi tengiu no ddu depu a nemus. Mi abbastat e mi cuntentu. No fazzu su passu prus longu de sa camba, comenti faint certunus, chi bolint sa roba sen' 'e si dda podiri pagai; e insaras si prenint de depidus. E is depidus sunt malus a scroxai. E calincunu finit po si poniri a furai… Ma sa roba de is aterus no si depit toccai. Su poberu dd' hat lassau Deus e dogniunu depit atturai su chi est. De su restu, candu unu cristianu tenit un'arrogu de pani e fogu po si callentai, stait beni - totu s'ateru funt vizius chi asutta de terra no si portant.
E pustis, candu una femina cumenzat a disgiai sa mobilia bona, s'abituat a su lussu, insaras no c'est pobiddu chi dda pozzat cuntentai e teniri a frenu. Coment' 'e s'accostanti chi fiat cumpangia mia, in domu de zia Chedenia: abbramia de dinai, si fiat cojada cun d’unu homini de mena. Su pobiddu 'ndi bessìat grogu che cera de galleria, e issa totu bella e arrubia, totu acchicchiritada, in giru po is buttegas, cun su pippiu in brazzus chi parrìat su principinu de su corr' 'e sa furca, prenu de froccus e de arranda... Ita peccau, cussa arranda! Tanti is pippius no castiant aundi pisciant, bastat a ddus reparai de su frius. E fessit stau bellixeddu, a su mancu! Parrìat unu strumingiu, ca cussa, si puru ddi ponìat sa cipria po ddu portai a foras, bai a isciri comenti ddu tenìat in domu. De su restu, si biat giai a picciocchedda, ita razza de femina fessit. Candu traballàt sa pasta po su pani, si sciaquàt is manus cun su saboni una pariga de bortas, ca fiat schiviosa. E immoi chi hat spacciau is prumonis de su pobiddu, finzas chi s'est mortu, immoi est luxendisì de nou po si torrai a cojai. Ma si fessi deu homini, bai chi no m'hiat a coberri’ aici!
Oindì, totu est cambiau. Troppu vizius, cun su dinai chi currit. E poita? Fessit asumancu prus sana e prus cuntenta, sa genti. Candu deu andà a traballai, mi 'ndi pesà a chizzi, orbescendi, e andà a pei; e no arribà a su saltu groga che cera e sarrigada - comenti funt immoi is feminas. Finzas is marradoras - is pagus chi ancora ci funt - àndant a su saltu in bicicletta; e arrìbant cun is ogus unfraus de su sonnu, ca si 'ndi funt pesadas dexi minutus a innantis, candu su soli est giai altu. Su dinai chi 'nci fùliant po si comporai sa bicicletta si dd'hiant a depiri arreguai, a si nuncas, candu si cojant, no tenint mancu lenzorus, sbregungìas, e si ddus depint fai comporai de su sposu. Cussas ddu scroxant, s'homini. Si faint bellas e si bestint de lussu, finzas po andai a traballai. E candu no ddis abbàstat su pobiddu, andant a fai is bagassas.
Cun totus is macchinarius chi 'nci funt, immoi nisciunu bolit traballai a manu. Totu fattu a macchina. Su pani no tenit prus su sabori suu. Sa terra est troppu sforzada e callentada de cussus cuncimus, de appena 'nci 'ettant su semini. Is ispigas 'nci ddas ghettant a intru de sa mietitrebbia in veci de ddas lassai a su soli, chi fait beni a dognia cosa. E su trigu? Po ddu molliri, de nou aintru de cussus macchinarius callentis e pudexus. Po forza sa farra no bessit bona! 'ndi bessit callenti e pudexa. E su pani? In veci de ddu traballai a manu, 'nci torrant a ghettai sa farra in d’un'atera macchina e 'ndi bessit una pasta scagareddada, chi no arreit corria. Fattu in domu, su pani, 'nci bolit a su mancu tre oras po furmentai, e chi siat cobertu beni. Immoi, in mes'ora, no faint a tempus mancu de allui su forru, chi giai sa pasta est iscallendisì, e in su forru no si abbrubuddat e no tenit su bonu fragu suu.
Sa genti est totu appuntorada. Candu fia pitica, si puru andessi scurza e pagu bestìda, mexinas no 'nd' hia mai pigau. Oi, is piccioccas funt totu a doloris, sempiri pighendi mexinas. Po dognia tontesa, currint a su dottori. Hat a essiri chi tenint dinai de scavulai o chi tenint gana de si fai castiai e forrogai. De parti mia no 'nci seu andada mai e mai 'nci happ'andai - bai chi no m'hia a spollai anant' 'e issus: hominis funt, si puru nàrant chi no càstiant: mancu chi essint tentu is ogus cosius a giuncu!
Candu depint fai unu fillu, si cagant appizzus, po sa timoria. Gei m'abarrà abettendi sa levadora, deu! Su segundu dd'happu fattu in su saltu. Candu mi seu intendia in su momentu, happu lassau sa marra, dd'happu fattu, dd'happu imboddicau in su sciallu e mi 'ndi seu torrada a bidda, a pei. E dd'happu allattau po dus annus, ca latti 'ndi tenia. Immoi, is pippius succiant una dì o duas e latti no 'nci 'nd' est prus; e a cussas poberas creaduras ddis donant cussa cosa a pruini, bai e circa cali porcheria hat a essiri.
Aici e totu is animalis, no 'ndi giuant prus. Appizzus de trinta ous intallaus, 'ndi bessint si e no cincu, cun su pilloni. Hat a essiri su pappai nou chi ddis donant o hat a essiri s'aria mala... deu no ddu sciu... is cabonis no cantant prus. Appenas appenas si 'ndi arziant a mengianu e bogant unu schibiu de pilloneddu, e is puddas mancu ddas cadebant. A primu, unu caboni si coberrìat una cedda de quaranta puddas, duas o tres bortas a sa dì. E si depìat allabai de is caboniscus, faendisì mannus... In domu de Mammai, de cabonischeddu si 'ndi coxinàt a prangiu unu a sa cida. Su dominigu, candu torràt de missa 'e prima, Mammai si preparàt: toccàt a su caboniscu prus trumbulladori chi certàt cun su caboni de fedu e ddu strobàt. Fiat una festa manna po totu sa familia. Totus assistìant e dogniunu donàt s'aggiudu suu. Candu arribàt a dd'oberriri sa brenti, si citiaus totu cantus e castiaiaus sa facci de Mammai, abettendi. Oberrìat e 'ndi bogàt is buttonis, chi fiant bellus e mannus, no coment' 'e cussus de immoi, chi parint pisu de meloni! Ddus pigàt e ddus ponìat in d'unu prattilliu, andàt a coxina e ddus ammostàt a Babai: "Castia, ita razza de buttonis tenìat cussu dimoniu!" Su prattilliu atturàt espostu totu sa dì, de modu chi sa genti chi benìat a si bisitai ddus podessit mirai.
Deu nau chi sa genti traballessit in domu, no si 'nd' hiat andai a su cinema. Deu ge' no ddu sciu ita ddui hant agatai, serraus in d'unu camberoni a su scurìu, respirendi aria mala. Mancu a Cresia 'andu, candu est tradu e s'aria est pudexa. Tot'unu est a ddui andai a mengianu chizzi, candu s'intendit sceti fragu bellu de cera! Immoi, pagus 'ndi funt atturadas de candelas: est totu a lampadinas. E Deus no depit essiri cuntentu, ca fiat poberu, e no tenit bisongiu de lampadas de cristallu.
Po coxinai hant postu su gas. Tanti tenit su stessu sabori, su brodu fattu a fogu 'e linna, in sa ziminera, e su brodu fattu cun cussa pampa pudexa!
Totu po no traballai. E prus pagu traballat e prus sa genti morrit. Chi no morrit de maladia, morrit de disgrazia, cun cussas macchinas. Poita no si 'nd' hant atturai in domu, a traballai, nau deu, in veci de si 'nd' andai in giru a bagassai. Bellus funt, hominis e feminas, ghettaus a pari a intru de cussas macchinas! Mi faint schivu, sceti a ddus biri. Figureussì a ddu intrai. Candu mi 'ndi passat una accanta, su fumu chi 'ndi 'essit mi fait beniri gana de cacciai. Immoi, ci ddus portant a macchina po finzas a campusantu. Deu una cosa hia a boliri: a no mi 'nci poniri a intru nimancu morta. Ddu nau sempiri a totus: chi fezzant su sforzu de mi 'nci portai a paba, a campusantu. Si mi 'nci 'olint portai, a si nuncas, mai in sa vida! chi mi lessint innì.

Questo sito utilizza cookie per migliorare la tua esperienza e offrire servizi in linea con le tue preferenze. Chiudendo questo banner acconsenti all’uso dei cookie.