Copyright 2024 - Custom text here

Indice articoli


10 - SA STROSSA

Hiat propiu aici meda chi su flumini ‘ndi fiat stuppau foras de is arginis e sa metadi de sa bidda fiat atturada inundada.
Una strossa che cussa no si fiat prus bista de su Dexasetti - narànt is beccius - de su tempus de sa gherra de Cadorna.
S’aqua ‘ndi fiat calada in su planu, prenendi is paulis prus de su chi podessint cunteniri, sen’ ‘e nisciunu sciogu a mari, e a de notti, totu in d’unu, s’unda ‘ndi fiat sprondia pe’ is bias, fiat arziada arribendi a s’oru de is ‘ennas, e in calincuna domu prus bascia fiat intrada e arribada finzas a is cortillas.
A mengianu a chizzi, accozzau cun is palas a su muru de domu, Antoni fiat fumendisì una sigaretta, castiendi curiosu is bixinus andendi e benendi, sbuidendi is domus, carrigus de matalafus, pingiadas, santus e dognia atera sticcada de cosa.
Unu tallu de piccioccheddus, a carzonis pinnicaus po no si ddus sciundiri, sciaculendi in s’aqua trulla chi ddis arribat finzas a coscias, cun fruxinas de canna acuzzada in punta, isticconànt su fundu po piscai calincuna grappa.
Su trattori mandau de su Comunu fiat firmu prus in artu, aundi s’aqua non fiat ancora arribada. Unu barchinu regolliat feminas e pippius in basciu e ddus traghetàt finzas a su carrellu, ammuntonaus a pari cun is carramazzinas, po ddus portai a s’asiliu de is mongias.
In mesu de sa bia, Rina cun d’unu cumodinu a coddu, si fiat arziada sa gunnedda po fai s’arrogu de s’arruga de domu sua finzas a su carrellu, sene si sciundi.
“No est scena de si perdi!” Dda hiat surbiada Antoni, accinnendi a ingestus a is cambas.
Issa arrennegada ‘nc’hiat lassau arrui sa gunnedda.
“Mira tui ‘ta brava!” Dd’hiat burlada issu. “Po fai dispettu a mei guastas a mei su panorama e a tui sa saludi...”
“Mellus hiast a fai a donai una manu de aggiudu a sa genti, perdulari chi no ses ateru, bonu a nudda!” Dd’hiat arrespondiu issa.
“A una coment’ ‘e tui tot’ e is duas puru si ddas hia a donai, is manus!” Hiat sclamau Antoni fulliendinci sa cicca in s’aqua, arribada oramai in s’oru de s’ ‘enna de domu sua. “Chi ‘andit in malora!” Si fiat pensau. “Quattru stojas, tres iscannus e una mesa scosciada”. E si fiat incarrerau siguru in sa bia inundada sen’ ‘e si ‘ndi pinnicai nimancu is cambas de is carzonis, avanzendi in mesu de s’aqua cun cussu modu su de balenti sanzinendi su bustu e a brazzus obertus comenti chi bolessit teni’ s’equilibriu.
“Allirgu, ziu Andria! Ca a morri c’est sempiri tempus!” Hiat saludau intrendi in cambara de lettu.
Ziu Andria dd’hiat castiau a oghiadura mala.
Asuba de su lettu tres pippius fiant gioghendi a sartiai molleggendisì appizzus de sa reti metallica, giustu giustu a pillu de su livellu de s’aqua. Una mesixedda andàt galleggendi a fundu in susu. Zia Assunta spiccàt is quadrittus de is santus de su muru e basendiddus a unu a unu ddus poniat a intru de una crobi.
“Immoi heis finiu de giogai, piccioccheddus, si no si dispraxit, ca depeus smontai su lettu.” Antoni hiat pigau is pippius totus cun d’una brazzada e gioga gioga ‘nci ddus hiat portaus finzas a sa carretta in foras. “E faei a bravus cun su cuaddu, ca ingrancinat.”
Su lettu fiat arruinau e no si ‘ndi staccat de is ispondas. “Bai e circa in cali stampu s’hat a essiri ficchiu, custu dimoniu de marteddu!” Si fiat depiu arrangiai cun d’una perda pigada de asuba de sa cobertura de su stauli.
“Su pisitu... heus scaresciu su pisitu...” Naràt Rina circhendi, castiendi in giru.
“Ma cali pisitu... gei s’arrangiat a solu puru, issu...”
Dd’hiant agatau in cortilla appizzus de sa matta de sa figu, in artu, apponziau, castiendi asutta s’insolitu mari de aqua brutta.
“A s’Asilu ‘osaterus puru.” Hiat cumandau sa guardia chi girat in mes’ ‘e s’aqua a bottas de gomma artas finzas a coscias, cun d’unu folliu de paperi arrubiastu in manu. E sa carretta si fiat movia.
“E fineidda cun sa bisura de mortoriu! Tanti su Comunu paga totu... “ Ddis hiat fattu forza Antoni, arrì arrì.
“Ei, ei... tanti pagat totu su Comunu”. Hiat murrungiau ziu Andria.
“Sia fatta sa voluntadi de Deus!” Hiat nau suspirendi zia Assunta.
Rina hiat strintu sa manu de Antoni, regalendiddi una oghiada durci che meli, saludendiddu.

Antoni hiat agatau is cumpangius in su butteghinu, prenu de genti comenti sa dì de sa festa de santu Sidoru.
In sa parti chi pigàt luxi de sa ventanedda chi s’oberiat in sa cortilla ciumentada, fiant sezzius buffendi Giuanni, Pepinu e Rafieli.
“E aici si dda passais sa pobera vida!” Ddus hiat saludaus Antoni burlendi, sezzendisì in s’oru de su panchittu.
“E tui, si tenis gana meda de traballai, poita no andas a bogai perda?” Hiat respondiu prontu Rafieli apporrendiddi una tassa prena prena de binu nieddu.
“A sa saludi!” Hiant nau totus. E unu: “Però, si inveci de proiri aqua proessit binu, cussu corrudu...”
Pepinu hiat moviu sa conca seriu: “Ei, ei... brullai, ‘osaterus, arrallai, curruxinai... Frigaus seus! Cust’annu pappaus ludu e buffaus aqua brutta.”
“E tui ti fais su sanguni malu prima de s’ora?” Dd’hiat cadebau Antoni cun aria de cumpadessimentu. “Po familia ‘ndi teneus totus; e chi no tenit mulleri e fillus, tenit beccius...”
“E depidus.” Hiat acciuntu Giuanni, su de sa cumpangia chi chistionat prus pagu. “De cussus no ‘nd’ ammancat a nemus.”
“Giustu. No nau chi no. Ma ita si guadangiat a prangi prima de s’ora?” Hiat torrau a nai Antoni, ghettendi binu a is tassas. Eccu, a mei mi podeis chistionai de sa mellus cosa, de Deus, de Filosofia... Deu s’happu a respondiri sempiri: - Faeiddus coddai... buffaus!... Deu seu fattu aici.” Hiat arziau sa tassa plena scola scola po buffai in pari a is aterus. “Saludi, cumpangius... Tanti is corrus de conca no si ‘ndi ddus bogaus prangendi.”
Sa netta de Anselmu, su meri de su butteghinu, teniat una bella coa de scrosciai, po accudiri totu is litrus e is mesu litrus de nieddu, de biancu e de vernaccia chi andant e beniant sbuidus e prenus. Comenti podiat respondiat e serbiat a totu cantus. “Arribu luegu!” - “Castia chi tengu duas manus sceti!” - “Allà chi no seu a elettricu!” E circàt de s’ indi scabulli in mesu de totu cussus hominis chi allonghiant is manus circhendi de dd’aprapuddai. “E fillas no ‘ndi teneis?” - “Is manus cancaradas, porteis!” - “Is manus in terra, dd’agattint!” - “A mamma tua faiddu!”
“Filomena... a lettu in pari un’ora appena...” Dd’hiat zerriada Antoni a facci manna. “No ddu bis chi foras proit e a intru seus a siccu?”
Is cumpangius pensamentaus hiant castiau foras de sa ventanedda.
“Bai a sa furca!” Hiat murrungiau Giuanni. “’Nc’hiat a mancai sceti chi torressit a proiri! Ma ddu scis tui chi tengiu s’aqua a unu pramu de s’ ’enna de ‘omu?... Toccu ferru, toccu... “ E si ‘nci fiat ficchiu sa manu in bucciacca, scongiurendi.
“Ma no fiat mulleri tua s’ateru merì approntendi pranteri de fabicas e gravellus?” Hiat nau burlendi Antoni, acciappendi a bolidu unu mesu litru de Granaccia de is manus de Filomena e in pari allonghiendiddi una toccadedda a is nadias. “Beh, gei hat a essiri prexada immoi, ca no depis affriscorai...”
Buffendi si fiant citius. Ddis fiant arribadas a origas arrallas de sa mesa acanta. “
“Deus no si tenit prus in contu.” Naràt unu becciu cun boxi lamentosa, pettonendisì cun is didus sa barba bianca brutta de tobacu.
“Sa sorti nostra est de sunfriri...” Narat un’ateru.
Antoni si ‘ndi fiat strantaxau recitendi beffianu sa parti de su scandulizzau: “Ma mira tui immoi chi si depint intendi is predicas finzas in su butteghinu! Aiò, cumpangius, chi si ‘nci ‘esseus a foras a pigai aria, ca innoi a intru c’est fragu de merda!”
Ma is cumpangius no si fiant movius, ascurtendi su chistionai de su becciu, chi hiat torrau a cumenzai a fueddai.
“Si m’arribat aqua a intru de domu, custa borta fatzu unu macchiori...” ‘Nci fiat bessiu tot’ind’unu Giuanni, tortu, castiendi fisciu, alluinau, su pamentu.
“E cun chini ti dda bolis pigai?” Dd’hiat fattu forza Pepinu. “Cun chini ti dda bolis pigai? Cun Babbai Mannu? Fai comenti faint in Bosa: candu proit lassant proiri...”

Una pariga de hominis e unu tallu de piccioccheddus fiant passaus currendi in sa ruga.
“Depit essiri suççedia calincuna cosa...” Hiat nau Rafieli.
“Andaus a biri.” Si ‘ndi fiat arziau Antoni movendi facci a sa bessida.
Is aterus ddi fiant andaus avatu.
Foras hiant bistu genti andendi de pressi deretta a sa ‘ia Regina Margherita, una de is rugas prus inundadas.
Hiant firmau unu piccioccheddu: “E ita est istetiu?”
“E comenti?! No ddu scieis? Si cojat Ignazia Serra, oi...”
Asuba de su terraprenu de innui si dominàt sa plazza e is arrugas allagadas, ‘nci fiat meda genti castiendi incarada a su parapettu is barchinus chi fiant approbiaus a domu de is Serras. Si biant is parentis e is cumbidaus bestius a festa, e is piccioccus strantaxus chi moviant is remus. Su barchinu prus mannu, po metadi a intru de s’ ‘omu, addobbau cun fanugas e cillonis e cambus de menta e geranius, abettàt is isposus.
Candu Ignazia Serra, pigada in brazzu de is fradis, fiat arribada e hiat postu pei in su barchinu innui abettàt su sposu, sa genti si fiat trumbullada movendisì a innantis po biri mellus.
“Bona fortuna e bona sorti!” Ddis hiat gridau augurendi agitada una feminedda, pagu firma appizzus de una ventana, e perdiu s’equilibriu ‘nci fiat arrutta a s’aqua, cun is gunneddas chi po sorti si fiant obertas comenti una roda.
“Allabaisì, zia!” Dd’hiat avvisada unu giovunu chi portàt bottas de gomma, accostendisì po dd’aggiudai a ‘ndi bessiri de s’aqua. “A si nuncas oi faeus isposoriu e interramentu in pari.”
Su barchinu de is isposus cun totu is aterus infatu si fiant movius remendi a pagu a pagu peri su logu innui ‘nci fiat aqua bascia. Sa genti arziat is manus saludenti, sprondendi trigu, sali e fueddus de bona sorti.
“Gei dd’hiast nau sì, chi andàst a Venezia po fai sa luna de meli!” Hiat gridau Antoni a su sposu candu ddi fiat passau acanta. Prus Venezia de custa!... E arresparmias puru unu muntoni de dinai, fadosu!”
“Bai a ti fai coberriri!” Dd’hiat respostu s’ateru totu strintu allupau aintru de sa giacca de pannu bleu. “E nara grazia chi mi seu comunigau oi, a si nuncas ti ddu narau deu prus a claru!”
“Annada de aqua, annada de fillus!” Dd’hiat gridau ancora Antoni, sighendi a burlai.
“Toh!” Hiat replicau su sposu ponendi su brazzu piegau cun su pungiu serrau e sbattendinci asuba s’atera manu, infogau.
Sa sposa si fiat cuada sa facci bregungiosa cun s’oru de su sciallu.
Is hominis si ‘ndi fiant arrisius spassiosus.
“Beh, sa festa est finia...” Hiat nau Rafieli incarrerendisì.
A una parti de sa ruga si fiant firmaus a una parada de nuxedda e cixiri arrustu e s’ind’hiant fattu ghettai in bucciacca unu mesurinu a dogniunu.
Passillendi e sgrumiendi, fiant arribaus a sa ‘ia chi portàt a is paulis: una spezia de banchina posta asuba de s’aqua.
‘Nci fiat su maistu de scola bessiu cun is piccioccheddus a pigai aria, chi naràt: “Ecculu, mirai beni innia attesu... Cussa est una penisula e cuss’atera un’isula e cuss’atera ancora est unu istmu.”
A deretta e a manca is terras de su saltu fiant totu inundadas. Fattu fattu si biat calincunu arrogu de terra, calincuna punta birdi de matta de olia, calincuna nai de cresura de figumorisca.
“Saludi, su maistu!” Hiant saludau is quattrus amigus.
“Ma poita no ddus portat a piscai cussus mandronis? Cun d’una lenza a dogniunu s’hiat a coberai unu bellu prangiu de anguidda.” ‘Nci ddi fiat bessiu de nai a Antoni.
Su maistu de scola hiat fattu finta de no hai intendiu, sighendi a indottrinai is piccioccheddus cun boxi monotona: “Ci sunt artas e bascias pressionis atmosfericas...”
“Arieddas!... Mancu chi fessit de sa razza nobili de don Pepinu!” Hiat murrungiau Antoni mentras regolliat de terra una perda po dda tirai a unu callelleddu chi fiat in s’oru de sa ‘ia fraghendi is cosas suas in mes’ ‘e s’erba. “Pigau!” Hiat sclamau cumpraxu.
Una pariga de stiddius grais fiant cumenzaus a ‘nd’ arrui de su grigiori chi hiat prenu totu su xelu. Casi currendi fiant torraus a su butteghinu.
Giai mesudì e in sa sala fiat atturada pagu genti. Filomena sezzia a palas de su banconi si pusàt castiendi giornalinus.
“Mesudì! S’est giai fatta ora de prandi.” ‘Ndi ddi fiat bessiu a Giuanni castiendi s’orologiu de liàuna appiccau a su muru a palas de su banconi, in mesu de is iscaffalis e is ampuddas.
«Eh, po mei… A sa una ‘ndi hiat a bolli’ agatai de cosa de pappai! Si no arrunciu cannabittu, oi... ‘Nci sun abarraus sceti is murus in domu... si puru ‘nci sun ancora, cun prus de unu metru de aqua...”Hiat murrungiau Pepinu.
“Seis mannus po nudda.” Fiat intervenniu unu piccioccheddu chi giràt in mesu de is mesas regollendi ciccas. “Deu ddu sciu aundi si ‘ndi podit agatai de cosa de pappai. E arroba de prima calidadi puru...”
«No ‘nci bessit!». Dd’hiat ammonestau alloghiendiddi sticcadas de peis, «Cosa ‘e pappai tui! No ‘nci ‘essit de innoi!».
«Ita mi donais chi si nau aundi?», insistit su piccioccheddu po nudda intimoringiau.
«Bessinci!», hiant repetiu airosus.
«Est beru… c’est andau babbai puru, a carrucciu… de sa parti de s’argini sfundau. Unu boi interu, si nau!».
«T’heus nau a ‘nci ‘essiri!». ‘Nci dd’hiat bogau Antoni e po si fai intendi’ mellus dd’hiat allonghiau una puntada de pei, arziendisì a mesus de sa panca.

Su molenti de Rafieli pausàt asutta de su stauli in sa cortilla a palas de domu; a innantis ddui fiat sa carretta totu arrattoppada cun is stangas in artu.
«In su mentras chi tui preparas su molenti, nosu ‘nci ghettaus calincuna cosa in corpus», hiat decidiu Antoniu andendi derettu a su parastaggiu de sa cuxina. Hiat apertu su portellitu, hiat agatau e pigau unu saladieri cun olias cunfettadas, unu mesu civraxu e unu arrogu de casu marzu. Giuanni hiat agatau una damigiana de piricciolu chi si fiat sbrigau a ‘ndi ghettai in d’unu boccali.
«Toccat a si movi’ prima chi si ‘nd’accatit totu sa ‘idda», hiat cunsillau Antoniu ficchendisì in bucca una manada de olia e spudendindi su pisu in terra, facci a sa forredda.
Is aterus hiant assentiu cun sa conca mazziendi pani e casu.
«Su molenti est prontu». Ddus hiat informaus pustis de unu pagu Rafieli, postu in mes’ ‘e s’ ‘enna cun su bestiolu bardau, pigau a su murrali.
Antoni hiat donau una castiada beffiana a su molenti. «Ma ita tiaulu ddi donas a pappai a custu poberu arresi? Babbai Nostus et Ave Maria?». Hiat dimandau ironicu.
S’ateru si dda hiat pigada mali: «Poita?», hiat nau. «No ti parrit tentu beni forzis?».
«Beh, po essiri beni tentu, no nau chi no, ma mi parrit debileddu… mi parrit unu santu in penitenzia.».
A is aterus ‘nci ddis fiat scappau s’arrisu. Rafieli ‘nci fiat atturau mali. Hiat avanzau finas a mesu cuxina cun su molenti, faendiddu girai a deretta e a manca. «Castiaiddu beni su bestiolu miu! No est miga de cussus chi s’arrendit a metadi de s’arziada, issu! Piticu sì, ma…», hiat donau una manada in su de asegus… Est de cussus chi tenit pistoccu in bertula!».
«Si est de cussus sa benedizioni in domu tua no ti mancat de siguru!». ‘Nci fiat torrau a bessiri Antoni movendi de nou s’arrisu de totus.
Rafieli hiat arziau sa boxi inquìetu: «Ascurtami beni. Su molenti miu tui no ddu depis dispreziai… Si propriu ddu bolis sciri custu est molenti de sa razza de is de don Pepino! Ti podis informai, si bolis.».
«Anda beni aici, insaras: m’ ‘ndi liu su berrettu!». Si fiat inchinau beffianu Antoniu. E po finì sa chistioni hiat acciuntu: «S’hat a portai bona sorti, insandus. Unu boi a domu si portaus cust’ ‘orta.».
Attaccau su molenteddu a sa carretta si fiat deçidiu de fai partiri Rafieli a solu. Is aterus hiant a essiri fattu un’atera bia - po no fai sciri a sa genti.
Si fiant torraus agatai un’ora pustis accanta de s’argini sfundau. In sa terra et in mesu de is perdas ddui fiant segnalis de sanguini et arrogalla de frisciura e surcus de arrodas.
«Calincunu hat giai fattu pisca bona.», hiant murrungiau no sen’ ‘e una punta de invidia.
S’aqua trulla curriat buddendi in su sfundamentu de s’argini ghetendisinci in is terras in basciu a mesudì de sa bidda. In su mari grigiu de aqua fattu fattu si biat calincuna tuppa birdi, calincunu arrogu de terra a s’asciuttu. Una nui de carrogas scracagliat disputendisì unu logu in punta a is nais appizus de una matta de figu smisurada. Muntonis de carcuri e de canna misturaus a avanzus de cosas segadas de dognia razza, calincunu troncu de matas sderexinaus, andànt in mesu a sa currenti, chi si biat prus pressia aundi prima fiat su badu de su flumini.
«Custu logu ddu conosceis beni, creu», hiat nau Pepinu pieghendisì is carzonis finzas a coscias, «a chi nuncas, innoi, si toccat a nadai.».
«A custa parti est basciu de siguru.», dd’hiat respondiu Rafieli chi hiat pigau unu furconi longu cun d’una ancuredda accappiada in punta, mentras intràt in s’aqua, puntendi facci a una cresuri de figumorisca po metadi cuada, asutt’ ‘e aqua.
Is aterus dd’hiant postu in fatu attentus.
«Innoi seus in s’ortu de ziu Remundu Ogheddu… no ddu intendeis su cauli asutta de peis?».
«Cauli e reiga.», hiat nau Antoni, «Ma ita s’ ‘ndi frigat a nosu de sa birdura? Sa pietanza, depeus agatai, immoi.».
Andendi a innantis, tastendi su fundu cun is furconis, si fiant dividius duus a una parti e duus a s’atera de sa cresura.
«Attenzioni, innì c’est calincuna cosa!», hiat donau s’allarmi Rafieli, accostendisì a una tuppa de fustigalla galleggianti chi si fiat arrescia in mesu de is follas spinosas de sa figumorisca, innui parriat de si biri una forma cun pilu arrubiastu.
Luegu lompius a tiru hiant allonghiau is furconis accureddaus.
«Merda! Unu cani rungiosu! Gei ddas agatada sa pingiada de marengus!», ingannaus, si fiant indigniaus contras Rafieli, spudendi cun rumoriu.
Fiat istau duas oras pustis - in su frattempus po ‘nci passai s’ora, unu si fiat accabussau po regolliri cauli - chi hiant bistu una massa chi galleggiàt in mesu de sa currenti, accostendisì faendi unu furriottu mannu finzas a si firmai arrescia cun aterus avanzus de cosas segadas in mesus de is nais de unu òlimu attesu centu metrus.
«Cust' 'orta ‘nci seus», si fiant naus prexaus.
«Ci seus unu corru! E chini ddui arribat a innì? In cussu puntu no ddui est mancu de tres metrus de aqua», hiat osservau Rafieli sfridendi s’entusiasmu.
Iscurus in facci, si fiant firmaus comenti chi ddis fessit calau gutta.
«Genti de pagu sabiori!», ddus hiat movius Antoniu. «Bai a sa carretta, tui, su tiaulu ti ‘ndi pighit, e passamì sa funi, ca si fazzu biri deu!». E narendi aici si ‘ndi fiat bogau in pressi sa giacca, in carzonis e sa camisa finzas a atturai in murandas. Hiat pigau sa funi e dda hiat allomburada ponendisidda a coddu, in mesu tra paba e sruecu, incarrelendisì facci a sa carrogna. Candu s’aqua ddi fiat arribada a is fiancus si fiat ghettau a nadai.
«Allabadì po sa frusia!». Dd’hiant gridau.
«Preparai su fogu prus a prestu». Hiat respostu issu, sen’ ‘e diminuì su movimentu susteniu, pressiu de is brazzadas.
Calincunu minutu prus tardu, incosciau a is nais foras de s'aqua de s’òlimu, hiat fattu signali movendi is brazzus. «Arroba de prima calidadi!» Hiat fattu unu nuu currenti a sa funi, si dd’hiat passada et istrinta a su pei, dd’hiat tirada beni duas o tres bortas finzas a scozzai sa carrognia de mesu ‘e is nais. Pustis si ‘nci fiat torrau a ghettai in s’aqua.
Hiat nadau a unu brazzu solu, traghendisì avatu sa bestia accappiada a sa funi, sighiu de is gridus de incoraggiamentu de is cumpangius, chi s'accostànt sartiendi de su prexu.
Hiant obertu sa bestia, torrendinci a ghettai in aqua su brentamini e sa peddi; hiant postu is quartus de petza in su fundu de sa carretta, coberrendiddus beni cun follamini de murta e de moddizzi.
«Unu cuaddeddu moddi!». No podiat stai in sei, frighendisì is manus de sa cuntentesa, Antoni, brinchidendi e furriottendi accant’ ‘e sa pampa ‘e su fogu chi is cumpangius hiant allutu po s’asciuttai. «Nottesta faeus baldoria, a sa facci di chini si bolit mali.».

In domu de Antoni, a parti sa strossa, mancat sa currenti elettrica. Hiant carrigau de aqua e carbunu s’acetilena, dd’hiant alluta e appiccada a su ganciu de fil’ ‘e ferru chi ‘nci fiat firmau a una biga de su sostri in cuxina.
De foras su planu de s’aqua arziàt cumenzendi a passai intramesu de s’ ‘enna e de sa muredda a s’intrada. De su linnargiu s’aqua andàt facci a sa cambara de lettu, posta a manu deretta, e a sa cuxina, posta a manu manca. De sa ventana affaccada beniat s’urtima luxi de sa dì.
De propositu fiant andaus a sa domu de Antoni. Innì nemus ddus hiat a essiri sturbaus. Is de su bixinau fiant totus sfollaus giai de su mengianu, chi in domu de parentis chi biviant in logu artu e chi in s’asilu de is mongias.
Rafieli fiat bessiu po ‘nci torrai a portai su molenti e po fai unu giru in bidda po coberai pani.
Pepinu accudiat a sa linna. Duas cortillas prus a innantis, appizzus de una cobertura de bigas hiat agatau unu muntoni de fascinas de murdegu. Cun duus biaxis ‘nd’ hiat scarrigau unu bellu muntoni in s’ammattonau, accanta de sa forredda.
Antoni segàt a arrogus e ischidonàt sa pezza, sabendidda a innantis de dda poni asuba de sa braxi.
Giuanni si sprumonàt sulendi po alluiri su fogu cun d’una brazzadedda de palla umida. “Mancu una pimpirida de paperi, in custa barraca de merda!... Gei no parrit su studiu de s’arrettori, marapasca dd’infrexat! totu prenu de liburus e de imaginettas de santus...” Murrungiàt asciuttendisì cun su brazzu is ogus lagrimosus po su fumu.
“De siguru no ddi mancant is ainas. Finzas in su cessu, ‘ndi tenit de paperi. Est de una razza a cu' delicau, sa de is predis... Si strexinti sempiri a paperi, e de cussu fini...” Fiat interveniu Antoni.
Hiant sterriu totus is istojas e si ddui fiant sterrinaus suspirendi cuntentus.
“Custa sì chi est vida.” Hiat zunchiau dengheri Pepinu.
“Allabadì, malaittu Giuda! Ca su fogu est troppu crispu e sa pezza est bruxendisì!” Hiat zerriau Antoni. E Rafieli ‘nd’ hiat stesiau cun s'azzizzadori sa linna chi fiat tenendi troppu.
Prus a tardu hiant castiau sa cottura seghendindi arrogus a gorteddu e tastendi. A sa terza castiada, Antoni hiat nau: “Prontu preçisu.” E tirau su schidoni de asuba de sa braxi, dd’hiat girau a punta a basciu in s’arrogu de stoja prus pulliu e ‘nd’hiat fattu alliscinai sa petza.
Si fiat torrau a poni a proiri. Dd’hiant intendia cun prexeri scutullendi fitta appizzus de is teulas de sa cobertura.
“Forza paris!” Hiat sclamau Pepinu de bonumori; e arziendi una nadia de traversu hiat fatu s’accumpangiamentu a su romuriu de su proiri cun d’unu scantu troddius.
“Bellu molenti!” Dd’hiat ammonestau po burla Antoni. “Portau bolis in logu de sennoris!”
“A sa furca is sennoris! Ita ti creis, chi siant pulius comenti parrint, is sennoris? No ‘nci bessis… is sennoris!”
A is undixi hiant spacciau su binu e atturàt ancora mesu cuaddu - prus o mancu.
“Cun totu custa grazia de Deus... e sa festa est finia.” Hiat nau affliggiu Giuanni, girendi su frascu a fundu in susu po significai sa disgrazia. “Deu gei ddu scieis seu fattu aici: su pappai mi si furriat totu in velenu, chi no ‘nci ddi ghettu appizzus una tassixedda de binu bastat chi siat.”
“A chini ddu naras?!” Fiat interveniu un’ateru. Deu depu teniri una maladia a su stogumu: sa cosa sen’ ‘e binu m’indi torrat a bucca.”
“Forsis no m’heis a creiri... A mei s’aqua mi pigat a scimingius de conca.”
“Eh, sì, narànt beni is antigus: s’aqua a is floris e su binu a is cristianus!.”
“Tocca, tocca, chi is chistionis sunt bellas e mannas!” Ddus hiat interrumpius Antoni. “Ma immoi toccat a ddui poni remediu.” Pusti, mirendi Rafieli fisciu in ogus dd’hiat nau: “Tui ses un’amigu, no est beru?”
 “Amigu, sì! Happu portau puru su molenti...”
“Su molenti no si buffat... Po su chi mi ‘nd’importat ti ddu podis puru portai a corcai.” Hiat nau Pepinu sen’ ‘e cumprendi ancora beni innui Antoni bolessit arribai.
“Tui”, hiat sighiu a nai custu cun aria severa, “Rafieli bellu, ses de cussus chi immoi cun d’una scusa saludant is amigus, ciau ciau e bonanotti, si serrant solus solus in domu insoru e s’imbriagant a iscusi...”
“Sissi, propriamenti comenti faiat su canonigu Rosas, po no si fai biri de sa genti, incrieddau in sagrestia... Pustis, bessiat a plazza de Cresia a cacciai, ananti 'e sa genti”. Hiat nau sa sua Giuanni.”
“Ahn, insaras gei est beru chi ses unu de cussus, sbregungiu! Bella razza de amigu, teneus!” Hiat assegundau is aterus Pepinu, cumprendiu su giogu.
Finia sa predica, is tres si fiant citius mostendi una facci mesu dispraxa e mesu arrennegada. E Rafieli, sen’ ‘e s’ indi podi’ càpiri, si fiat sanziau in sa stoja.
A cussu piticu movimentu, “A sa bonora, ses arziendidindi! E movidì! Ancora innoi ses?” Dd’hiat sollicitau Antoni, donendiddi una spintixedda cun su pei po 'ndi ddu scozzai.
Rafieli pensosu si fiat moviu facci a s’ ‘enna de foras. Is peis suus mannus iscurzus si fiant firmaus sciaculendi dudosus in s’aqua chi intràt de sa ruga.
“No dd’ has a boliri arreguai po Pasca, cussa mesu damigiana chi tenis cuada a palas de su cumò?”
“Ma chi est giai axedu!... Bai e movidì!”
“E bai!... Ancora a torrai ses?...”

Mes’ora pustis Rafieli fiat recompariu cun sa damigiana a coddu. Is tres si ‘ndi fiant arziaus luegu de sa stoja e fiant curtus po dd’aggiudai a si stuai. “E cantu dimonius ‘nci has postu a ‘ndi torrai?” Dd’hiant apostrofau.
Rafieli, si puru liberu de su pesu, fiat aturau firmu in su liminargiu de s’ ‘enna de coxina, castiendi anant’ ‘e sei a ogus spiridaus.
“E insaras? Ita t’est calada gutta?” Dd’hiant solleçitau a chistionai is aterus, mentras stuppànt sa damigiana e preniant su brocculittu.
Pepinu hiat acciuntu a su fogu de sa ziminera una mesu fascina po torrai a fai pampa. Sa cambara si fiat tot’in d’unu scrarida de una luxi forti rubiasta.
“Mira chi firmus aici ‘ndi sunt mortus aterus!” Dd’hiat girau su fueddu Antoni, inchiettendisì.
“Si podit sciri ita t’est pigau?” Dd’hiat acostau Pepinu, mostendisì preoccupau.
Finalmenti Rafieli hiat obertu sa ‘ucca po chistionai. Faendi unu passu a innantis, a boxi sorrogada hiat nau: “In basciu de sa ‘idda, a Biefoxi, ‘ndi sunt arruttas cincu domus. In d’una ddui est abarrau Antiogu Sa Pulixi, cun su piccioccheddu... Fiat torrau a domu po ‘nd’arretirai unu pagheddu de arroba, prima de si dda rovinai s’aqua... ‘Nci ddus hant portaus de pagu... Ddus happu bistus, sterrius in d'una carretta... ‘Nci fiant puru su predi e s’appuntau...”
Hiant incrubau sa conca a terra, mudus.
“Antiogu, cussu tontu!” Hiat interrumpiu su silenziu Pepinu, istericu, a boxi arta, donendi unu punnigosu asub' 'e sa stoja. “Sa fini de su tontu!... E poita, poi...? Po salvai ita?... Su priogu?!”
“Un’homini mannu che issu!” Inci ddi fiat bessiu a Giuanni; e siddendi is pungius hiat sighiu: “A si fidai aici... tontu! A s'essi fattu coberri de cussus murus de merda!”
“Lassaus a perdi, immoi… Sa cosa fatta est prus forti de su ferru. Dogniunu tènit su destinu suu. Buffaus, immoi, amigus... e tenei su fogu crispu.” Hiat nau Antoni; ma sa boxi sua chi boliat essiri segura e spavalda fiat benida scannia.
Rafieli sighiat a s’atturai firmu, prantau accanta de s’ ’enna, cun is peis in mesu de sa gora de s’aqua, chi fiat faendisì sempiri prus manna.
“Ahn, ma insaras no est finia sa cosa! Tui si bolis propriu guastai sa festa… Tocca, bogandeddu a foras su chi portas in corpus... Ita ateru c’est?” Dd’hiat imbistiu gridendi Antoni.
“Hapu intendiu su bandu...” Hiat pispisau Rafieli.
Is tres dd’hiant castiau cun stupori. “Su bandu?”
“Eia, su bandu de su sindigu. Narat de andai totus, de curri’ totus, a piccus e a palias e a carruccius... Narat chi toccat a oberri unu canali finzas a mari, po salvai sa bidda...”
A Antoni ‘nci ddi fiat bessiu un’arrisu malu. “Intendiu heis? Su bandu... Po salvai sa bidda.... A mandai s’aqua a mari... Immoi bolit fai canalis... Immoi chi sunt mortus cristianus! Immoi, chi si ddu boghit issu, immoi, su canali a mari! Nosu, terras no ‘ndi teneus, e mancu domus, teneus.. E poita, domus sunt is chi teneus?.... Po immoi s'unica cosa chi teneus est cos' 'e pappai. E de buffai puru ‘ndi teneus, immoi, no?... E insaras?... Pappaus e buffaus!... Beni e sezzidì, Rafieli, e sztzidì... Ita abettas? Sezzidì innoi, accanta, e no ti pighis penzamentu perunu... E chi ‘andit a su tiaulu, su sindigu… Finzas a candu hat a sighiri sa temporada, sa cos' 'e pappai no s’hat a mancai...”
Hiant ghettau una fascina in sa ziminera e hiant torrau a poniri a callentai s’arrustu.
S’aqua hiat giai inundau s’intrada de sa domu e avanzat in su sostri de sa coxina, giai giai arribada a is stojas…

Questo sito utilizza cookie per migliorare la tua esperienza e offrire servizi in linea con le tue preferenze. Chiudendo questo banner acconsenti all’uso dei cookie.