Copyright 2023 - Custom text here

Indice articoli


3 - SU REGOLLIDORI A MES' 'E PARI

«Ita traballu fazzu?», respundit cun d’unu risisceddu beffainu.
Sterrinau che pascià in d’una stoja ghettada in cortilla, in s’umbra a costau de su muru, sànziat sa schina, allònghiat una manu e si corròvat e iscrafit in mesu de is didus de is peis.
«A ddu bit? Mirit is didus mius comenti si movint... Sa cocciula pintada si piscat cun is peis.»
«Ita? Piscadori… narat fusteti? Et innui est scrittu chi s’homini depit teni’ un'arti?», respundit issu prontu.
Torrat a si sanzinai. Narat: «Gesu Cristus teniat un’arti, forzis? E don Antonicu, cali arti fait? Issu narat: deu seu coltivatori direttu!… Misia misia: ma chi no scit nimancu a cali parti si poderat sa marra… Deu, chi ddu bolit sciri propriamenti, no seu de sa razza de is meris. Ma no seu nimancu de sa razza de is serbidoris… Su traballu miu est un’arti libera et indipendenti.».
Accanta de sa stoja, in terra, c’est unu frascu. Allonghiat una manu, ddu pigat, ddu stuppat a dentis, mi dd’offerrit.
«Dd’aggredessit unu ziccheddu de ‘inu?».
Ddi depit parri’ chi sia de pagu gana et insistit: «Ma no hat a essiri de razza schinceriosa, fusteti?», narat frighendi cun su palme de sa manu, po dda pulli’, sa ‘ucca ‘e su frascu.
Pigu su frascu e ‘ndi tastu unu ziccheddu.
Adempìu su doveri de fai buffai s’ospiti, si dd’attaccat a bruncu e buffat a longu. Pustis, zacchidat sa lingua e si torrat a isterrinai biadu, accozzau a unu brazzu. Mi castiat prus francu, ma cun aria pensosa: «Bai e circa chi hat a essi’ su chi dd’ ha’ mandau de mei… e ita totu dd’ hant hai contau a pizzus de mei!», narat sei sei.
Vittoriu bivit in sa Corea de sa bidda. Est unu regollidori de olia; hat a teniri quarant’annus. In s’anagrafe resultat bagadiu, si puru tenit pobidda e unu muntoni de fillus.
In sa cortilla de ‘omu ddu est unu biaxi de genti de dogna razza, andendi e benendi. Vittoriu no ‘ndi fait nisciunu contu. S’unicu penzamentu suu, immoi, est cussu de movi’ una manu asi’ asiu po isciuiai una nui de muscas, chi ddi bolat a giru, zumiendi arrabiosas.
«Dd’happu cumprendiu, sissi, chi est fusteti», narat cun d’una espressioni furba, faendimì s’oghittu, «Fusteti est unu giornalista, unu de cussus chi bolint sciri is fattus allenus.».
Una pariga de feminas, in s’oru ‘e sa genna de ‘omu, ghettant unu zerriu a una pariga de bastascius chi de sa ‘ia funt tirendi perda e arrogus de canna appuntida. Vittoriu gira’ sa conca, arrosciu, e a boxi mala, ddus ammonestat: «Ma poita no andais a si segai sa moba de su zugu a un’atera parti!?». Zerriat, ma senz ‘e si scallentai meda. Defattu sa piccioccalla sighit su giogu, affuttendisndi.
«Fusteti bolit chi ddi conti sa vida mia?… Est cosa de arriri e de prangi’, sa vida mai….» Narat, et in is ogus suus apparrit una nui de tristura. Allonghiat torra sa manu a su frascu e mi dd’apporrit.
«No? Ma ddu sciit chi fusteti est deveru dilicau… A sa bonora! Cun su permissu, buffu deu, a sa salud’ ‘e fusteti!».
Buffat e si strexit su bruncu cun su rovesciu ‘e sa manu. Pustis cun is puntas de is didus si toccat su fronti, pensosu, comenti chi bollat circai ‘e bogai a pillu regordus antigus e de meda stuggiaus e forzis scarescius. Sa bisura sua s’est mudada: plena immoi de tristura, castiendi fissu a innanti ’e séi unu spantu immaginariu.
«Babbai, su spacciau de babbai, giai de candu deu fiat piccioccheddu, mi naràt sempiri: No ti scaresciat mai chi su mundu est prenu de fillus de grandu bagassas. Si bolis pappai, no t’aspettis mai prangiu in domu allena. No ti ‘nd’ aspettis nimancu de is chi ‘ndi tenit aici meda de ‘nci ddu scavulai a is canis. E spezialmenti dona attenzioni a is predis et a is chi portant divisa, poita cussus in logu ‘e su coru tenint is gradus…
Babbai, reduci decorau de sa Brigata Sassari, appenas torrau de sa gherra, po ddu recumpensai de totus is tribulias, dd’hiant accappiau e lassau in presoni po un’annu, cun aterus trexentus, poita fiat bessiu in plazza, e in mes’ ‘e sa genti hiat spudau su velenu chi teniat in corpus. Deu fiat ancora piccioccheddu candu est mortu babbai… Dd’est scoppiada una bomba in manus, pischendi in mari biu… E deu, happu fattu dogni’ arti: chi mi bolìat mi pigàt, chi no mi bolìat mi lassàt. In vida mia, happu pasciu brebeis e procus; happu marrau; happu vogau; happu fattu scovas de prama; happu fattu su bombaju in mari biu; seu andau a regolliri cocciula, arrizzonis e sinzigorrus…».
«Ita mi narat? Si seu andau a iscola de piticu?… No, no mi praxiat. ‘Nci seu andau sceti una pariga de bortas. Su maistu no mi podiat biri. Apenas intrau, mi donàt una passada de fusti, cun d’una scusa o cun d’un’atera. Mi praxiat a liggi’, custu sì, ma candu in su liburu ddui fiant figuras medas. Immoi no mi ‘ndi fait gana, propriu nudda… Candu tengiu gana de liggi’, liggiu su frascu!».
‘Nci ddi scappat s’arrisu, a sa bessida spiritosa e po associazioni de ideas allonghiat torra sa manu a su frascu. Accinnat sceti a mi ddu passai, cust’ ‘orta , sen’ ‘e abettai su refudu miu: buffat a bruncu, a ogus serraus, po dd’intendi’ mellus su gustu.
«Candu fia piccioccu», sighit a contai, «’nci fiat dottori Nicola, su chi cumandàt sa milizia fascista. Dognia santu sabudu merì mi segàt is buttarigas po andai a fai su premilitari. Una bella dì chi mi ddas hiat beni beni morigadas, dd’hia nau in plazza, in facci a totu cantus, innui ‘nci depiat torrai… issu, Mussolini, su rei e totus is tiaulus de cussa razza. Pustis, dd’hia donau una passada de corpus e lassau dd’hia in terra po mortu. M’hiant arrestau e tentu in caserma po una scantu dis; pustis m’hiant lassau andai. Hiant bogau sa boxi chi deu fia bessiu macu…».
Unu pippiu de tres o quattr’annus, bestiu cun d’una camisedda curza chi dd’arribat a su biddiu, s’accostat in su mentras, citiu citiu, a sa stoja, s’appattat po fai de corpus, e si ‘ind’ ìstat, pustis, a facci incrubada in mesu de is genugus, castiendisì asutta e morighendi in su cagalloni cun d’unu fustigu.
«No podiast andai a ti squartarai unu pagheddu prus attesu?». Dd’ ammonestat Vittoriu. Su pippiu si ‘nci stesiat prangi prangi. Unu cani, totu s’ora acuilau firmu, arrunconau in s’umbra, s’accostàt a sa cagada, limpiat totu sen’’e musciai, torrat a si sterri’ in s’arrunconi suu, e si torrat a dormiri.
«Pustis de cussu fattu», sighit a contai Vittoriu, «nisciunu m’hiat pigau a traballai; nimancu pustis chi Mussolini fiat stau appiccau a unu ganciu in sa crannazzeria de cussa cittadi… comenti si narat… sissi, de Milanu. Ma deu, sa vida, happu imparau a dda pigai comenti benit, senza de mi fai sanguni malu, comenti faint certunus. Eh, troppu tardu dd’happu cumprendiu! Po cussu happu tentu unu mari de disgrazias. Eh… chi faessit a torrai a nasci’!».
Si lassat portai de s’estru: «Dogniunu est su chi est. No est aici? Deu seu deu e fusteti est fusteti. Innoi c’est terra et innì c’est aqua. Dognia cosa in su postu suu. Fusteti, tanti po nai fusteti, est unu de cussus chi scrint in su giornali. Deu dd’happu cumprendiu bidendiddi fai fotografias a sa genti pobera et a is domus mesu sciorroccadas. Fusteti, po chi ddu fait? Po nemus… po fusteti e totu. Dogniunu po sei. Est beru, su mundu aici no est giustu… Ma chini ddu cambiat? Essendi fattus mali is hominis puru? Sa manera ‘nci hiat a essiri, po cambiai su mundu: portai totus is concas a sa fonderia de Santuingiu, po ddas fundi’ e ddas torrai a fai nobas. O aici o nudda. Po cussu seus su chi seus, e is cosas atturant su chi funt, e no ‘ndi balit sa pena de si fai sanguni malu: deu seu deu e fusteti est fusteti…».
Su filosofai de Vittoriu est interrumpiu de una picciocchedda iscrabionada, benia a ddi dimandai dinai. Si ‘nci dda bogat de mesu de peis cun dexi francus et una nadiada po giogu.
«Et insaras fusteti bolit sciri si est beru chi deu seu de arti furoni?… Nossi. Deu seu unu regollidori de olia. Traballu sen’ ‘e paga. Poita su meri no mi pigat a traballai, e no mi pagat. Deu traballu su propriu, po contu suu: andu a regolliri olia in s’olivariu suu. Su chi regollu deu, mi ddu pigu deu; su chi abarrat in sa matta, est sa parti sua, de su meri. Custa hiat a essi’ una spezia de socida o mezzadria chi si nerit.
Ci bessit a riri cun malizia. Depit hai cretiu chi deu mi seu scandulisau, poita repitit: «Deu traballu a regolliri olia de mei e totu, segundu cuscienzia. No est beru? No est preçisu?». Cust’ ‘orta ‘nci ddi scappat s’arrisu a scraccalius, pisciendisddoi.
«No cretat fusteti chi siat unu traballu chi rendat meda: giustu giustu po tirai a innantis. Po sorti, candu finit s’olia, cumenzat sa canciofa.».
Totu a una borta mi castiat suspettosu - comenti bolessit cumprendiri su chi pensu deu; ma luegu si tranquillizzat.
«Custas cosas a fusteti si ddas nau, poita m’est intrau in simpatia… Po dognia contu, arregordisddu ca deu no dd’happu nau nudda!… Ma, immoi, lassaus is contus e buffaus. Tastidindi un’ateru ziccheddu, ca su frascu est casi sbuidu!».
Cust’ ‘orta insistit finzas a candu no ddu tastu. Pustis, ddu pigat issu e si ddu scolat. «Spacciau», narat strexendisì su ‘runcu.
«Et ita? A sciri chi m’est suççediu calincunu mabagrabiu? No, mai! S’arti mia, depit sciri, est unu traballu seriu e dilicau. No est arti chi podint fai totus. Medas dd’hant provada, ma hant depiu cambiai. ‘Nci bolit pistocu in bertula, ‘nci bolit!».
Bogat a foras is pitturras, totu cumpraxidu.
«Chi a fusteti dd’aggradessit, dd’acclaru comenti si sboddiat su traballu… Is ainas no sunt medas: unu saccu, unu lenzoru e una canna bella longa e chi no sia’ tuvuda. Meda simpli: si sterrit su lenzoru asutta de sa matta giusta; si scutullat sa matta cun sa canna; si regollit su lenzoru pighendiddu a is quattrus cabudus; si ghettat s’olia in su saccu… Su chi ‘nci bolit funt origas et ogus bonus; e toccat a conosci’ su logu palmu a palmu.».
Mi castiat, mirendimì attentamenti, comenti po biri cantu ballu. «Fusteti no andat!». Narat, candu ha’ finiu su esaminamentu. «Peccau! Chi no fessit de cussu, dd’hiat happ’ essiri portau cun mei, po ddi fai biri….»
Ddu ringraziu de su bonu pensamentu.
Bessendinci, in s’eca ‘e sa ruga, intendu sa boxi sua: «Fezzamì sciri su recapitu suu: dd’ hia a boliri mandai unu presenti de olia a domu. ‘Nd’ happu tentu prexeri meda de dd’hai conotu!».

Questo sito utilizza cookie per migliorare la tua esperienza e offrire servizi in linea con le tue preferenze. Chiudendo questo banner acconsenti all’uso dei cookie.