Copyright 2024 - Custom text here

Indice articoli


4 - SU TRUMBULLU

A is dexi de mengianu, sa Cunfraria de su Spiritu Santu cun su sonadori de pipaiolu e tamburru abettànt de prus de mes'ora sa bessida de su Santu.
Antiogu su ferreri, chi portàt su Cristus de ollastu, grai che tronu, appiccau a su coddu cun d'una tira de peddi, si fiat passau in sa fronti sa maniga de su bestiri arrandau, po si strexi su sudori.
«E ita abèttant a 'ndi ddu tirai a foras?... Ouh, 'osaterus! aggiudaimì a mi 'ndi stuai su Cristus.». Hiat nau Antiogu girendisì a is cumpangius.
Duus de sa Cunfraria dd'hiant aggiudau a 'ndi tirai sa gruxi de sa guaina et in paris, de pesu, dd'hiant posta in terra, accozzada a su muru.
Puru is chi fiant a intru de cresia fiant abettendi sa bessìda de su Santu, de su predi e de su Comitau, ancora in sagrestia po cumponi’ sa processioni.
Is feminas si fiant setzias in terra, girendisì a palas sa gunnedda, nendi Gloriapatris po ‘nci passai s'ora. E is hominis, arroscius issus puru de abettai castiendi is arcadas e is bovidas pintadas, si fiant postus a chistionai de su prus e de su mancu: de s'aqua arribada totu a una borta a sciorroccu, de s'affittu grai meda de is terras, de is pestis de su bestiamini... e su fueddai insoru, sempiri prus a boxi arta, a manu a manu chi si animànt is chistionis, si fiat fattu burdellosu.
Is chi fiant accanta de sa sagrestia atturànt citius, a origas obertas po intendi’ calincunu fueddu chi ddis faessit cumprendi’ comenti mai su Santu trighessit aici meda a 'ndi bessi’.
E a intru de sa sagrestia, don Gesuinu su vicariu e Nicodemu su presidenti de su Comitau battallànt s'unu in facci a s'ateru, aggiagaraus, su primu susteniu de is Damas e su segundu de is cumpangius.
«Happu nau chi no… e no atturat!» Zerriàt don Gesuinu; e po si fai intendiri mellus hiat donau unu punnigosu appizzus de su cumò, faendindi arrui un'ampudda e un'ostensoriu.
«Cun su vicariu becciu fiat andada sempiri aici!». si chesciàt Nicodemu; e hiat sighiu a nai: «Aici bolit sa costumanzia, in bidda nosta...».
"Hat andai puru sa costumanzia," si 'nci fiat ficchia in mesu dona Mariangela, sa presidentessa de is Damas, "ma pensendinci beni, su chi dimandat don Gesuinu mi parrit giustu: duus terzius a sa cresia, chi tenit spesas medas, e unu terziu a su Santu, po ddi fai sa festa.
«E nossi, sa sennora! Su Santu tenit derectu a su mesu; e su mesu nosu si teneus. Eccu innoi: sunt ottantamila… E custus sunt quarantamila. Pigai o lassai. Sa costumanzia toccàt a dda respettai e a dda sighi’!».
«Sa costumanzia, eh?...» Hiat nau su predi arrenneghendisì. «Bosaterus si dda girais aici, immoi... Ma scieis ita si naru? Sa processioni si dda faeis 'osaterus... ma sen' 'e mei e sen' 'e Santu. Deu de innoi no mi movu!».
Don Gesuinu e Nicodemu si fiant castiaus a facci mala, donendisì pustis is pabas s'unu cun s'ateru.
«Toccàt a si decidiri...». Fiat interveniu unu de su Comitau. «Sa genti s'est arroscia de abettai...».
«Chi si 'nci torrit… a domu, sa genti!"». Hiat murrungiau febosu su vicariu. «Sa missa est finia!».
Calincunu de cresia hiat cumenzau a picchiai a s' 'enna de sagrestia.
«Don Gesuinu, si ddu nau po su beni de totus: bestasì e lessisì pigai su Santu nostu. A chi nuncas...» hiat nau Nicodemu a dentis siddias.
«A si nuncas, ita?...». 'Nci ddi fiat ghettau asuba su predi. «Sissi, propriu aici: de bosaterus, gafonis ereticus, c'est de s'abettai dognia peus cosa... Heis perdiu sa mesura, heis perdiu! Ma scieis ita si nau?... Allabaisì, ca deu asutta de sa tonica portu is carzonis...».
«Ahn, est aici, beru?!». Dd' hiat fattu fronti Nicodemu. «Is ereticus seus nosu, immoi?! Heis intendiu, bosaterus puru: seus nosu, is ereticus... Nossi, su vicariu, nossi... s'ereticu est fusteti, ca no portat respettu a sa bidda e nimancu a Sant'Antoni... Ma atturit attentu! Sant'Antoni 'nd'hat indulliu meda de genti a schina cirdina!».
«Andai, andai...». Si ‘nci fiat bessiu don Gesuinu, cun boxi de cumpadessimentu, faendi sa facci de su martiri, cun is ogus arziaus a su xelu: «Deus meu, perdonaiddus, ca no scint su chi faint!».
«Don Gesuinu, castit...».
«Andai, strevaggius, andai...». Hiat repitiu su predi: «Genti chi portat is Santus in giru coment' 'e bagassas...».
A custus fueddus blasfemus, is socius de su Comitau si fiant fattus sa gruxi. «Est de berus unu predi ereticu...». Si fiant pensaus totus is chi dd'hiant intendiu; e totus in pari hiant obertu de corpu s' 'enna e 'nci fiant stuppaus a cresia, intrendi a spintas in mesu a sa genti chi dda preniat.
Candu si fiant bistus su presidenti e cussus de su Comitau arziendi is iscalitas de s'altari majori, si fiat cumprendiu chi depiat essiri suççediu calincunu arrori mannu; e totus si fiant citius, is ogus fiscius in sa facci tirada, inchieta de Nicodemu, chi hiat obertu is brazzus cun rassignazioni:
«Sa festa no si fait prus. Su Comitau si sciolliri.». Hiat annunziau siccu siccu.

Passau su primu momentu de ispantu, calincunu de is chi fiant prus a innantis hiat dimandau:
«E poita mai no si fait prus sa festa?"
"E ita est suççediu?».
«S'est intendiu mali su vicariu?».
«Sant'Antoni no 'ndi bolit bessiri de sa niccia sua?».
«Su fattu est chi su vicariu no bolit respettai is costumanzias de bidda nosta. Po cussu, deu e is aterus de su Comitau s' ind'andaus.». Fiat stada sa risposta de Nicodemu.
Is de a palas, is urtimus chi no hiant intendiu, si informànt de is primus:
«Ma ita dimoniu est suççedendi oi?».
«Narant chi su predi non bolit chi si pongiant is cuaddus a pustis de su Santu.». S'arrispondiàt.
«Ma ita razza de predi est su chi s'hat mandau Monsignori, si no conoscit is usanzias?».
«Su predi narat chi sa Cunfraria depit atturai a palas e no a innantis de su Santu, in sa processioni.».
«Macu est?.... Ma candu mai?!... Una cosa aici no s'est mai intendia!...».
Is boxis andànt e curriànt in mes' 'e sa genti; si 'ndi naràt e si 'nd'intendiàt de dognia colori et in cresia 'ndi fiat bessiu unu burdellu mannu, chi no si cumprendiat prus mancu su babbu cun su fillu.
Totu in d'unu, s'intendit una boxi manna a izzerrius appizzus de dogni' atera:
«Bogainceddu! Bogainceddu!».
Su mar’ ‘e genti hiat cumenzau a si movi’ et a boxinai e a zerriai: «Bogainceddu! Bogainceddu!»; pustis si fiat scadenau furiosu contras a sa sagrestia. Cun is primus, ‘nci fiant Pepi e Anselmu, chi hiant cumenzau a donai corpus de paba a s’ 'enna, serrada a crieddu de a intru.
Arrogau su crieddu e sfundada sa genna, si fiant agataus facci a pari cun dona Mariangela e is ateras Damas chi, arrabiosas et amelezzadoras, portànt strintus in su pungiu crocifissus e candelobrus de alpaca. E calincuna si fiat puru armada de lamettas de braba, agatadas no si scit innui - comenti si fiat cumprendiu a pustis de su trumbullu, de is bestiris affittaus, segaus a tiras.
«Macus seis? Mai paxi nì in terra nì in xelu heis a tenì, scomunigaus chi s'azzardais a poni’ manu asuba de unu ministru de Deus!».
«Besseinci de mesu, bigottas!».
«Ereticus... ecculu su chi seis... ereticus! Ereticus e sen' 'e timoria!». Si defendiant is Damas.
«Ereticu est issu e su dimoniu chi portat in corpus!».
«Predis che cussu menescìant impiccaus!». Replicànt is de cresia. E unu, cun d’una oghiada maliziosa a dona Mariangela, hiat acciuntu: «E crastaus puru, menescìant!».
Sa resistenzia fiat durada giustu su tempus po si ghettai pari pari custas malesas. Sfundau luegu su fronti de is Damas, sa genti intrada in sagrestia si fiat acatada chi su vicariu fiat sparessiu. Po nudda hiant corrovau a intru de su guardaroba et a palas de is Santus beccius refudaus. Don Gesuinu, bista sa mala parada, 'nci fiat sartau de sa ventana a sa ruga e fiat curtu a s'inserrai in domu sua.
A su predi no ‘nci hiant pensau prus: «Chi endit in malora!... S'andada de su fumu!... Sa processioni dda faeus parimenti...».
Ma is beccius hiant ammonestau: «Una processioni sen’ ‘e predi si podit nai chi siat comenti una processioni sen’ ‘e Santu.».
Fiat stau a cussu puntu chi una feminedda de mes' 'e sa genti 'nci fiat bessida a nai: «Poita no ci poneus a Chiccheddu? Scit leggiri is Vangeus e scit fai passai ogu liau e azzicchidus mellus de unu predi...».
S'idea fiat praxia, si 'indi fiat chistionau, et a urtimu si fiant postus totus de accordiu.
Nicodemu hiat mandau sa nebodedda a circai su nonnu, chi depiat essiri innì accanta.
Luegu agatau, dd'hiant pigau, e de cresia dd'hiant portau a sagrestia, aundi dd'hiant informau de totu sa chistioni, mentras cumenzànt a ddu bestiri cun is paramentus sacrus.
"Ma deu... deu no seu dignu... deu...». Naràt Chiccheddu dengheri, faendi finta de si 'ndi boliri bessiri de mesu. «E pustis, sa giustizia?...». Hiat pispisau, preoccupendisì.
No hiat resistiu meda a sa tentazioni. Si fiat fattu cunvinciri luegu e fiat intrau in s'arti de su predi, chi de sempiri si fiat bisau de fai. E totu ariosu, si fiat ingenugau faendisì sa gruxi a manu larga e lenta, e pustis incrubendisì finzas a basai is taulas de su pamentu - comenti hiat bistu fai a is predis a innantis de s'altari.
«Sa voluntadi de Deus siat fatta!». Hiat sclamau gasi cantendi, a boxi de predi.
«Immoi, Chicchedu, 'ndi depis pigai Sant'Antoni de sa niccia e ‘nci ddu depis poni giustu in sa portantina...». Dd'hiant consillau Nicodemu et is aterus de su Comitau.
«Su chi si depit fai, gei ddu sciu deu!». Hiat respondiu siccu siccu Chiccheddu; e si fiat moviu camminendi ieraticu e pasidu finas a sa niccia; hiat obertu cun delicadesa e respettu sa vetrina de sa teca, pustis de si essiri signau tres bortas; si fiat torrau a ingenugai po resai tres Pater, tres Ave e tres Gloria prima de toccai su Santu - chi de in artu castiàt sorridenti cun ogus asulus e a manu arziada parriat chi fessit donendiddi sa benedizioni.
Sa genti si fiat posta a giriu a giriu, muda e riverenti, castiendi attentamenti dognia momentu de su rituali. E candu su Santu, no sen' 'e calincuna difficultadi, fiat stau postu in s'incastru de sa portantina, unu gridu mannu de prexu si 'ndi fiat arziau de totu su populu.
«Sceti un predi o un'anima santa podit toccai Sant'Antoni sen' 'e 'ndi bessìri fulminau». Acclaràt a is giovunus un homini becciu a braba bianca.
E is feminas prangiànt de commozioni.
Sa processioni si fiat cumposta in pratz’ ‘e cresia sighendi s'usanzia: a innantis su sonadori de pipaiolu e tamburru et is hominis de sa Cunfraria a besti bianca arrandada de arrubiu, cun su Cristus scuru de linna; is cuaddus cun is fornimentus de sa festa, e su Santu in sa cadira a vidriera, portau de quattru de is prus fortis de su Comitau; e avatu Chiccheddu, cun totus is paramentus doraus, asutt’ ‘e su xelu de seda groga a brefalius colori de prata, susteniu de quattru bastonis; e a urtimu totu sa ‘idda: is hominis a innanti a conca scoberta et is feminas a palas a conca coberta a muccadori, et in pari sa piccioccalla.
«Mellus de unu predi est!». Naràt sa genti, mirendi Chiccheddu chi andàt movendi lentu su passu, avanzendi cun solennidadi, cantendi a boxi arta is coggius de su Santu et is ateras pregadorias.
E a tirria, sa processioni fiat passada duas bortas, a s'andada e a sa torrada, in sa 'ia de don Gesuinu - chi cuau a palas de sa ventana de s'apposentu de susu, castiat mossiendisì is pungius de s'arrabiu.

Sa dì e totu, a mericeddu, avvisau de chini no si fiat mai scipiu, fiat arribau Monsignori s'obispu.
Lòmpia a bidda sa macchina manna niedda, sa boxi si fiat sparta in d’unu lampu e sa genti hiat cumenzau a toccai a plazza, reunendisì a innantis de sa canoniga po sighiri is fattus.
Monsignori fiat atturau casi duas oras in domu de su predi. In s'oru de s' 'enna fiant de guardia s'appuntau cun duus carabineris a fusili.
«Immoi gei dd'hat a imbuttiri beni beni de faulas e malesas contras a nosu!». Si narànt s'unu cun s'ateru dispraxus, sa genti, mirendi sa ventana de susu de innui beniat luxi.
Finalmenti Monsignori 'ndi fiat bessiu a passu lestu, sighiu de su predi. Sa genti si fiat ingenugada divotamenti e is hominis si fiant puru scoberta sa conca, ma no hiant arricciu niuna benedizioni.
«C'est arrennesciu, sì, cussu ereticu, a si poniri contras a Monsignori...».
Monsignori, cun d’una bisura chi no lassàt sperai nudda de bonu, intiaulau e fattu, 'nci fiat intrau in sa macchina, frusiendi derettu facci a cresia.
Candu sa cresia si fiat prena de genti, totus strintus a pari chi no ci capiàt prus nisciunu, nimancu a intru de is cappellas, Monsignori, bestius is paramentus, cun sa mitera obispali a bendas doradas e su pastorali, fiat arziau a sa trona.
Don Gesuinu fiat atturau a disparti, in s'ungroni in umbra, accant' 'e s' 'enna de sa sagrestia, totu annugiau e unfrau. Ma nisciunu ddu carculàt, comenti chi fessit unu molenti.
«Est cun dolori mannu, cun chescia e lamentu ch'intendeus in su coru, chi nosu si ammonestaus...». Hiat cumenzau a nai Monsignori a cara affligia.
Dd'hiant ascurtau coment' 'e fillus bonus, candu hiat avvertiu chi «su tallu depit sempiri sighiri su propriu pastori, si bolit andai in sa 'ia deretta, sa bia chi portat a su biadu regnu de su Xelu, aundi su Babbu Mannu totus s'abettat», e puru candu ddus hiat incurpaus de hai cumittiu sagrilegiu, «po hai cobertu cun sacrus paramentus pabas no cunsacradas», e de hai «profanau su tempiu de Deus, pighendi e usendi santus chi ddui bivint e chi sunt allogaus in custodia de manus de predi, chi issas sceti e mai manus profanas podint osai de toccai.».
Ma candu Monsignori si fiat postu craru craru a sa parti de don Gesuinu, nendi «chi est sempiri giustu e insindacabili su chi fait unu predi, ufficialmenti cunsacrau de s’obispu o siat a nai de Deus e totu», calincunu hiat cumenzau a dissentiri tussendi e murrungendi.
«Ma castia tui! Monsignori si ponit a sa parti de cuss' ereticu?!». Naràt sa genti, passendisì sa boxi s'unu cun s'ateru, finas a is medas chi fiant atturaus foras de cresia poita no ‘nci capiant.
«Monsignori est donendi arraxoni a su predi!». Intendiànt is de foras. E fiant staus propriamenti cussus, chi hiant bistu a una parti de sa plazza su muntoni de giarra manna (sa chi serbiat po repreniri is isciascionis de su stradoni) si 'ndi fiant prenas is bucciaccas, accostendisì a su portoni obertu. De asuba de is concas de sa moltitudini, unu pagheddu in umbra, biant Monsignori agitendi is manus e scallentendisì sempiri prus in su fai su sermoni, intendiant apenas su pispisu de is fueddus, a bortas cuau de su murrungiai de sa genti.
«Nàrat chi depeus dimandai perdonu publicamenti a su predi...».
«Bòlit chi ddi doneus subitamenti Chiccheddu po 'nci ddu scallai in galera...».
«Nàrat chi don Gesuinu est su vicariu nostu e chi po forza si ddu depeus teniri...».
De aintru de sa cresia si fiant intendius zerrius: «No ddu boleus! No ddu boleus!».
E insaras is de foras hiant cumenzau a sprondiri pungius de giarra, chi fiat andada a finiri picchiendi a susu de sa trona.
Casi ddi fiat calau guta a s'obispu. Totu in d'unu si fiat firmau e ammutiu. Sa facci ddi fiat bessia arrubia che fogu. «Paganus sen' 'e respettu!». Hiat nau a boxi sarragada, cabendindi in pressi de sa trona.
Muda e frida, sen' 'e sanziai un pilu, sen' 'e bogai unu musciu, totu de mancu, sa moltitudini si fiat retirada respettosa po ddu fai passai.
E issu, Monsignori s'obispu, currendi, 'nci fiat arziau a s'altari majori. Don Gesuinu dd'hiat sighiu e accostendisì dd'hiat pispisau calincuna cosa a s'origa, faendi accinnus cun is manus a sa genti po si citiri, e pustis hiat obertu sa 'ucca po chistionai...
Surbius, zerrius e boxi mabas dd'hiant citiu.
Monsignori si fiat fattu immoi biancu che cera, e hiat arziau sa manu manca...
«Si bolit scomunigai!». Si fiat pensada in d'unu lampu sa genti... E sa scomuniga est una cosa mala meda, una cosa po fai andai mali un homini po totu sa vida.
Sa moltitudini si fiat trumbullada: totus in pari si 'nci fiant ghettaus contras a s'altari, po firmai s'ingestu de sa manu, prima chi benessit irreparabili...

No si fiat scipiu mai comenti Monsignori s'obispu e don Gesuinu su vicariu fiant arrennescius a 'nci stuppai in sa sagrestia e pustis a si fuiri sartiendi sa solita ventanedda, chi s'oberriat in s'arruga.
Candu su trumbullu si fiat appasciau e fiat torrada sa calma, si fiant agataus sa mitria facta a tiras e su pastorali in centu arrogus.
Dognunu, torrendisnci a domu, 'nd'hiat boliu regolliri e stuggiai un'arroghixeddu, po dda usai coment' 'e punga.
E aici fiat stau chi sa genti hiat evitau sa scomuniga, e in prus hiat aquistau una punga de berus miraculosa, chi ddis fiat torrada utili meda candu, a sa fini de s'istadiali, fiat passada in bidda una pesti mala.
E don Gesuinu - còntant is beccius - s'hiat tentu su chi si fiat menesciu: mortu allupau bagniendisì in su mari de santu Juanni. Fiat stau Sant'Antoni, offendiu - narant - chi hiat opportunamenti pregau Santu Juanni de giustiziai su predi ereticu.

Questo sito utilizza cookie per migliorare la tua esperienza e offrire servizi in linea con le tue preferenze. Chiudendo questo banner acconsenti all’uso dei cookie.